Pažnja: Sadržaj ove stranice je dio arhivskog sadržaja i odnosi se na prethodne sazive Vlade Crne Gore. Moguće je da su informacije zastarjele ili nerelevantne.
Arhiva

Autoput Bar - Boljare: Kompleksan projekat, izazovi i predviđanja

Objavljeno: 08.02.2018. • 16:22 Autor: MSP
Nakon čestih navoda pojedinih medija u Crnoj Gori da se Država, odnosno Vlada Crne Gore, ponaša kao neodgovoran investitor kod realizacije kapitalnih infrastrukturnih projekata, a u prvom redu projekta autoputa Bar-Boljare, Ministarstvo saobraćaja i pomorstva, poštujući prije svega stručan, profesionalan i odgovoran pristup poslu i pravo javnosti da bude upoznata sa istinitim činjenicama, okolnostima i aktivnostima koje Ministarstvo saobraćaja i pomorstva i Vlada Crne Gore preduzimaju, a u cilju najbolje zaštite interesa samog Projekta i građana, koji su istovremeno i suštinski investitori ovog našeg najznačajnijeg razvojnog projekta i njegovi krajnji korisnici, za čiju dobrobit se ovaj projekat i realizuje, želi da informiše javnost o sljedećim nespornim činjenicama.

Građevinska dozvola za izgradnju pod-dionice 4.4.1 (građevinski radovi na mostu Tara 1 i Tara 2, tunelu Mateševo, petlji Mateševo sa pripadajućim dijelovima otvorene trase dionice Smokovac-Mateševo autoputa Bar-Boljare), izdata je od strane Ministarstva održivog razvoja i turizma dana 23.06.2017. godine, kada su se stekli zakonski uslovi za početak izvođenja glavnih radova na navedenoj pod-dionici. Radovi na tunelu Mateševo, koje kao podizvođač izvodi hrvatska kompanija "Skladgradnja" d.o.o. Split su otpočeli nakon izdavanja građevinske dozvole i radovi koji se već izvode odnose se na iskop predusjeka sjevernog portala tunela Mateševo i nešto manjeg obima na predusjeku južnog portala. Međutim, od 16. oktobra 2017. godine došlo je do pojave pukotine na izvedenim radovima, kao i do njihovog širenja u narednom periodu, zbog klizanja kosina predusjeka. Ovakva situacija, koja se tiče stabilnosti objekata na trasi je zahtijevala izmjenu Glavnog projekta i njegovo prilagođavanje stvarnim uslovima na terenu, što je prethodno morala i da odobri Državna komisija za reviziju tehničke dokumentacije. Od dana 22.12.2017. godine, Izvođač radova koji je u ugovornom odnosu sa Investitorom (Vlada Crne Gore koju predstavlja Ministarstvo saobraćaja i pomorstva) je dva puta dostavljao dokumentaciju na reviziju i oba puta je ista vraćena zbog nedostataka, u okviru roka koji je značajno kraći od onog koji je Ugovorom definisan. Posljednji, treći, put dokumentacija je dostavljena na reviziju dana 01.02.2018. godine i trenutno je ista u proceduri revizije, i radovi na predmetnom objektu će se moći nastaviti nakon dobijene pozitivne revizije od strane Državne komisije za reviziju tehničke dokumentacije, sastavljene od iskusnih referentnih stručnjaka i univerzitetskih profesora. Ovakvo postupanje je uobičajeno i u skladu sa relevantnim propisima i ugovornim procedurama, i izgradnja tunela Mateševo nije ni na jedan način uslovljena izgradnjom petlje Smokovac.

Svjesni značaja projekta i novca koji se izdvaja za ovaj Projekat, visoko smo postavili ljestvicu Izvođaču radova, kako u odnosu na dosljednost u primjeni evropskih standarda i kvaliteta, tako i u odnosu na sve druge ugovorene obaveze. To neminovno podrazumijeva uz visok stepen odgovornosti i veoma veliku posvećenost, kako u procesu odobravanja pojedinih segmenata, tako i u procesu realizacije, pri čemu se kvalitet, bezbjednost i dugotrajnost radova nikada ne smiju dovoditi u pitanje, pa je u tom smislu nedopustiva interpretacija koja nije zasnovana na argumentovanim činjenicama, kao što je povezivanje realizacije tunela Mateševo sa petljom Smokovac.

Detaljnim prostornim planom autoputa Bar – Boljare (2008.) definisana je etapna realizacija projekta autoputa Bar-Boljare. Dionica Smokovac - Mateševo dužine cca 41 km, definisana je kao I etapa realizacije projekta autoputa Bar-Boljare i počinje nakon petlje Smokovac i prostire se do lokacije Mateševa. Petlja Smokovac je sastavni dio dionice Farmaci – Smokovac, koja je Detaljnim prostornim planom autoputa Bar – Boljare (2008.) definisana kao II etapa realizacije. Petlja Smokovac, je predviđena kao veza dva autoputa, autoputa Bar-Boljare i Jadransko-jonskog autoputa, i kao veza autoputa Bar-Boljare sa magistralnim putem Podgorica – Kolašin. Petlja će biti projektovana tako da se omogući njena fazna izgradnja, tako da će se u ovoj fazi izvoditi dio petlje, tj. priključak koji vezuje dionicu Smokovac-Uvač-Mateševo autoputa Bar-Boljare, sa magistralnim putem M2, odnosno obezbijediće se veza novoizgrađenog dijela autoputa Bar-Boljare sa postojećim stanjem.
 
U Idejnom projektu koji je rađen na osnovu Detaljnog prostornog plana autoputa Bar–Boljare i Idejnog rješenja ove dionice, definisan je početak dionice Smokovac-Mateševo od stacionaže 0+000km iza petlje Smokovac, tako da petlja nije bila sastavni dio Idejnog projekta. Kao potencijalno rješenje veze novoizgrađenog dijela autoputa i magistralnog puta M2, razmatralo se i privremeno rješenje na početku same trase, na sličan način na koji su rješavane veze izgrađenih djelova autoputa na postojeće stanje i u zemljama okruženja. Od navedenog se odustalo, zbog činjenice da bi se zbog ograničenog prostora dobilo nebezbjedno rješenje, skromnih elemenata, koje bi predstavljalo tačku na kojoj bi se stvarala potencijalna zagušenja u saobraćaju. 

Komisija koja je radila reviziju Idejnog projekta dionice Smokovac-Mateševo je, kao preporuku, navela da je potrebno uraditi priključak (dio petlje Smokovac) u sklopu izrade Glavnog projekta ove dionice. Ekspertski tim koji je radio na izradi Projektnog zadatka za izradu Glavnog projekta dionice Smokovac - Mateševo, je, imajući u vidu prethodno navedenu preporuku, uključio u obim posla i projektovanje petlje Smokovac, kako bi se ostvarila potpuna saobraćajno tehnička funkcionalnost autoputa i izbjegle privremene negativne posljedice ove etape radova. 

Projektnim zadatkom za izradu Glavnog projekta je planirano da se petlja projektuje fazno, što je nesporna obaveza Izvođača, da bi da se kroz I fazu omogućilo kvalitetno rješenje priključka na ovu dionicu autoputa Bar-Boljare, do usvajanja Detaljnog prostornog plana Jadransko-jonskog autoputa, odnosno do donošenja konačne finalne odluke o trasi Jadransko-jonskog autoputa i nastavka realizacije autoputa Bar-Boljare kroz dionicu Farmaci - Smokovac.

I faza ne predviđa izgradnju čitave petlje Smokovac već samo izgradnju priključka na ugovorenu prioritetnu dionicu Smokovac - Mateševo autoputa Bar-Boljare. Pristup dionici autoputa koja se realizuje od magistralnog puta M2, biće saobraćajnica dužine oko 1,5 km, kao I faza ukupnog projektnog rješenja petlje Smokovac, koja će ostati konačno rješenje i u kasnijim fazama realizacije autoputa Bar-Boljare kroz naredne dionice.

Kao što je poznato, Ponuda Izvođača je tražena i podnijeta na osnovu Idejnog projekta za dionicu Smokovac-Mateševo u februaru 2013. godine, Vlada Crne Gore je istu u julu 2013. godine ocijenila kao prvorangiranu, čime je otvoren pregovarački proces koji je okončan 1. februara 2014. godine, prihvatanjem (parafiranjem) obije ugovorne strane Ugovora sa svim njegovim pratećim sastavnim i obavezujućim djelovima.

Imajući u vidu:

- sadržaj Idejnog projekta i potrebu da se kroz Glavni projekat, kao dokument višeg nivoa detaljno razrade svi elementi u cilju obezbjeđenja kompletnosti, pune funkcionalnosti i dugotrajnosti izvedenih radova,
- sadržaj pregovora koji su prethodili zaključenju Ugovora,
- potrebu usklađivanja Glavnog projekta sa prostorno-planskim rješenjima, 
- evidentno složenu geomorfologiju terena i nepredvidive podzemne uslove i rizike koji se mogu pojaviti tokom radova, 

Ugovorom sa Izvođačem radova je utvrđeno da je ugovorena cijena, maksimalno garantovana cijena za koju je Izvođač dužan da obezbijedi kompletnost i funkcionalnost radova, uz mogućnost njene korekcije, najviše do 10% u slučaju potrebe za izvođenjem naknadnih i nepredvidivih radova, a čija pojava je uobičajena tokom realizacije ugovora o građenju, čak i onih mnogo manje kompleksnih i vrijednih. FIDIC Opšti uslovi ugovora (projektovanje i građenje), upravo iz ovih razloga predviđaju mogućnost rezervisanja tzv. Okvirne sume za namjene finansiranja naknadnih i nepredvidivih radova. Pored ostalih, u pitanju je jedan od ključnih principa i modela FIDIC ugovora, kojim se na pravedan način definiše podjela rizika i odgovornosti ugovornih strana. S obzirom na obim, složenost i vrijednost radova, kao i uslove i rizike izvođenja radova na ovoj dionici, limitiranje vrijednosti naknadnih i nepredvidivih radova do najviše 10% ugovorne cijene u funkciji je zaštite interesa Investitora.

Sami obim i cijena naknadnih i nepredvidivih radova definisaće se kroz ugovorne procedure, utvrđivanjem od strane izabranog Nadzornog organa / Inženjera (francusko-italijanskog konzorcijuma Ingerop - Geodata) koji je zadužen za vrednovanje i determinaciju u jedinicama mjere i jediničnim cijenama, tako da bi u ovom trenutku bile vrlo neodmjerene tvrdnje o vrijednosti za izgradnju čitave petlje Smokovac. Prema Ugovoru prioritete, obim i vrste naknadnih radova određuje Investitor.

U do sada realizovanim fazama radova evidentirane su i određene uštede u korist Investitora kao rezultat povoljnijih projektnih rješenja koja su prihvaćena od Državne komisije za reviziju tehničke dokumentacije i odobrena od Nadzornog organa (Inženjera). 

Ako se imaju u vidu navedene činjenice, sadržaj Ugovora, i uobičajene FIDIC procedure, ne može se u bilo kom slučaju i kontekstu govoriti da se radi o „propustima“ i „nedostacima“ Ugovora, ili „zaboravljenim radovima“, „neznanju“ ili „neodgovornosti“ kako se navodilo u pojedinim medijima. 

Realizacija kapitalnih infrastrukturnih projekata je često praćena različitim načinima sagledavanja i tumačenja pojedinih pitanja, proizašlih kao posljedica kompleksnosti samih projekata. Ali isto tako postoje u FIDIC ugovornim uslovima uobičajeni ugovorni mehanizmi za njihovo prije svega sporazumno rješavanje, koji u suprotnom podrazumijevaju i angažovanje Komisije za rješavanje sporova (KRS) i u sljedećoj fazi Arbitražni sud Trgovinske komore u Cirihu, u onim situacijama kada ugovorne strane ne mogu sporazumno doći do određenog rješenja. U ovom trenutku postupak kod KRS i Arbitražnog suda, nije počeo, niti se očekuje skori početak njihovog rada.

U sporenjima oko bilo kojeg ugovornog pitanja, uobičajeno je da svaka ugovorna strana ima svoju određenu strategiju za prevazilaženje izazova, pa javno iznošenje i obrazlaganje stavova i planova postupanja ugovornih strana, prije nego što se sprovedu ugovorene procedure u takvim slučajevima, može određenoj ugovornoj strani nanijeti štetu. Odmjereno i oprezno postupanje ugovorne strane ne znači i tajnovito i/ili korupcionaško, kako se to i moglo čuti u medijima, a ni jedan posao, posebno onaj ove vrijednosti i značaja, ne vodi se putem medija i kroz dnevno politička nadmetanja.

Od početka Projekta i poslovnog odnosa sa kineskim partnerima politička odluka je zasnovana prioritetno na mišljenjima i stavovima struke, a u prilogu ove tvrdnje govori i činjenica da je u realizaciji ovog projekta apsolutni primat dat struci u odnosu na bilo kakva dnevno politička sporenja i interese, pa su tako priprema ugovorne dokumentacije, Zakona o autoputu Bar-Boljare, vršenje nadzora nad radovima, upravljanje projektom, revizija tehničke dokumentacije i tehnički pregled radova pažljivo povjeravani ekspertskim timovima, organizacijama i komisijama koji su najvećim dijelom sastavljeni od priznatih crnogorskih i stranih stručnjaka u pojedinim oblastima, od kojih se očekuje maksimalni doprinos uspjehu ovako značajnog projekta.

Ministarstvo saobraćaja i pomorstva

Vezani članci:

“Čarli” je zvanično u vlasništvu države 18.04.2024.
Uzvratna posjeta Američkoj obalskoj straži 15.04.2024.
Održan sastanak Mješovite crnogorsko-ukrajinske komisije o međunarodnom prevozu putnika 10.04.2024.
Održana je konstitutivna sjednica tenderske komisije 10.04.2024.
Da li vam je sadržaj ove stranice bio od koristi?