Otvoren Forum posvećen uspostavljanju centara izvrsnosti u Crnoj Gori: Uspješne priče iz regiona i Evrope podstrek naučnoistraživačkoj zajednici

Forum o uspostavljanju centara izvrnosti u Crnoj Gori, na kojem su učesnici imali prilike da čuju uspješne priče iz regiona i Evrope, kao i izazove i rizike u građenju naučne izvrnosti, održan je danas u zgradi Rektorata Univerziteta Crne Gore.

Forum je otvorila koordinatorka evropske mreže nacionalnih kontakt osoba (NCP H2020 Widening), gđa Katarzyna Walczyk-Matuszyk, koja se ovom prilikom osvrnula na važne gradivne elemente centara izvrnosti, kritičnu masu, istraživačku agendu, integraciju komplementarnih vještina, dinamiku inovacionih sistema, visok nivo internacionalne prepoznatljivosti i stabilnost, a što jedan centar mora posjedovati da bi bio uspješan i održiv. Ona je predstavila studiju slučaja - Internacionalni institut za molekularnu biologiju u Varšavi, koji već nekoliko godina unazad uspješno obezbjeđuje finansijska sredstva iz EU fondova putem kolaboracija, sarađuje sa internacionalnim kompanijama i ima oko 140 zaposlenih, od kojih trećinu čine studenti doktorskih studija.

Specijalna gošća Foruma bila je prof. dr Vesna Bengin Crnojević, jedna od osnivačica Instituta BioSense, prvi koji je dobio Teaming projekat iz jednog od najmoćnijih finansijskih instrumenata u evropskom fondu za finansiranje nauke - Horizont 2020.

Sa budžetom od 28 miliona eura, od čega je 14 miliona bespovratan novac iz EU fondova, projekat Antares se fokusira na razvoj održive poljoprivrede kao najvažnijeg segmenta industrije. Grupa istraživača koje predvode profesori Vesna Crnojević-Bengin i Vladimir Crnojević, postigla je prethodnih godina izvrsne rezultate u primjeni informacionih tehnologija u poljoprivredi i proizvodnji hrane. Digitalna platforma AgroSens, čiji su osnovni servisi besplatni za sve poljoprivrednike, omogućava da mobilni telefon postane alat kroz koji se razmjenjuju pravovremene, geografski precizne i relevantne informacije o aktivnostima poljoprivredne proizvodnje.

U svom današnjem govoru, profesorica Bengin Crnojević je istakla da naučnoistraživačka zajednica Zapadnog Balkana posjeduje znanje i potencijal, ali da joj je potrebna i hrabrost kako bi krenula u ispunjenje svojih vizija. Naučnoistraživačka zajednica mora da osluškuje potrebe industrije i ponudi adekvatna rješenja, jer njihova misija u današnjem svijetu mora biti, prije svega, jačanje industrijskog i ekonomskog potencijala jedne zemlje, a kada su u pitanju inovacije, treba voditi računa sve vrijeme o održivosti i uticaju proizvoda na društvo.

Prof. dr Almir Badnjević, inače odbornik Evropske organizacije za biomedicinski inženjering i nauku (EAMBES) i jedan od savjetnika u ovom sazivu za pitanja regulative, direktiva i standarda u ovoj oblasti, sa posebnim fokusom na medicinske uređaje, podijelio je svoja iskustva u razvijanju nove istraživačke oblasti u Bosni i Hercegovini i edukaciji. Međunarodna federacija za medicinski i biološki inženjering nagradila je istraživanje i članak, koji je on objavio sa još nekoliko mladih naučnika, te ga proglasila najboljim na svijetu iz oblasti kliničkog inženjeringa za 2018. godinu.

U sklopu Foruma organizovano je i video-uključenje predstavnika Evropske komisije iz Brisela, gospođe Magde de Carli i gospođe Annamarie Zonno (EU), koje su govorile o strategiji Evropske unije za podsticanje izvrsnosti u widening zemljama.
Forum je zatvorila ministarka nauke, dr Sanja Damjanović, koja je predstavila učesnicima Inicijativu za uspostavljanje međunarodnog naučnog instituta za održive tehnologije na prostoru Jugoistočne Evrope, te političke i naučne korake koji su prethodili ovom regionalnom projektu, koji ima za cilj da obezbijedi krupnu naučnu infrastrukturu i bude regionalni centar izvrnosti.

Hadronska kancer terapija sa istraživanjima u Biomedicini pomoću protona i težih jona, izabrana opcija za ovaj regionalni projekat, predstavlja najsavremeniji način za liječenje velikog broja vrsta kancera. Projekat bi bio jedistven u svijetu jer bi 50 odsto vremena bilo odvojeno za istraživanje, koje se u ovoj mjeri ne odvija nigdje u svijetu. Uspostavljanje ovakvog regionalnog centra izvrsnosti bi znatno uticalo na ekonomski razvoj, poboljšanje životnog standarda, otvaranje atraktivnih radnih mjesta, posebno za mlade ljude i ublažilo „odliv talenata“ koji je jedan od najvećih problema u Regionu.

Evropska unija je u okviru svog glavnog programa za istraživanje i inovacije, Horizont2020, otvorila mogućnosti za projekte kojima se podržava podizanje nivoa naučne i inovacione izvrsnosti u zemljama sa slabijim nivoom razvoja. Nedavno je otvoren konkurs za tvining projekte, a uskoro će biti otvoren i poziv za ERA Chair (European Research Area Chair), dok se 2020. godine planira novi poziv za krupne „Teaming“ projekte namijenjene novim centrima izvrsnosti.

Sjutra, 12. juna, učesnici će moći da se upoznaju sa konkursima iz programa H2020 (WIDESPREAD-03-2018) namijenjenih širenju izvrsnosti, kao i da čuju kako mogu izgraditi svoju poziciju na evropskoj mapi naučne izvrsnosti.

Radionica će se održati u sali za sastanke Ministarstva nauke, u periodu od 8-12h.