Izlaganje ministra pravde Miraša Radovića na otvaranju Foruma za građansko pravo Jugoistočne Evrope, 27. aprila 2009. godine u Kotoru

Cijenjeni organizatori, poštovani učesnici, uvaženi predstavnici medija, dame i gospodo,

Predstavlja mi posebnu čast i zadovoljstvo obratiti Vam se na otvaranju Foruma za građansko pravo Jugoistočne Evrope visokog regionalnog skupa koji organizuje naš dugogodišnji partner i osvjedočeni prijatelj Njemačka organizacija za tehničku saradnju GTZ.

Okupila nas je tema koja već duže vrijeme zaokuplja pažnju stručne i laičke javnosti, kao i subjekata koji kreiraju i sprovode sveukupne društvene reforme u zemljama Jugoistočne Evrope, na njihovom putu evropskih integracija. Sabrani na jednom mjestu, eksperti iz oblasti građanskog i privrednog prava, delegirani od strane naučnih institucija i stručnih organizacija zemalja Regiona, osvrnuće se na reformske tokove, razmijeniti iskustva i poglede i dati predloge kvalitetnih reformskih rješenja u oblasti koja je tema naše dvodnevne debate.

Otvaranje regionalnog Foruma za građansko pravo je od višestrukog značaja za zemlje koje će uzeti učešća u njegovom funkcionisanju. Forum je prije svega zamišljen da kroz aktivnu participaciju predstavnika politike, pravne nauke i poslenika u primjeni prava, doprinese kreiranju konzistentnih i funkcionalnih pravnih sistema u oblastima građanskog i privrednog prava država našeg regiona. Okupljanje i razmjena iskustava u toku dvogodišnjeg trajanja Foruma na polju stvaranja prava i njegove praktične realizacije, sasvim sigurno će biti od krupnog značaja za produbljivanje saradnje država učesnica za jačanje vladavine prava i usvajanje demokratskih standarda, kao ključnih pretpostavki za intenziviranje širih integracionih procesa, kojima su okrenute države Jugoistočne Evrope. Teme kojima će se baviti Forum, koji danas otvaramo, a koje su u tijesnoj vezi sa evropskim pravom, i analize koje budu usvojene, biće solidna osnova za kvantifikovanje ocjena o stepenu dostignutih reformi na planu približavanja Evropskoj Uniji, i zbog toga su sasvim realna očekivanja da će kroz aktivnosti ove inicijative biti dat puni doprinos evropskim integracionim procesima, kao najvažnijem spoljnopolitičkom prioritetu svake od država učesnica Foruma. Sloboda kretanja ljudi, kapitala, roba i usluga, kao osnovni postulat društvenog i ekonomskog uređenja Evropske Unije, najvažnije uporište ima upravo u građanskom i privrednom pravu, pa kako su sve države našeg regiona uključene u proces stabilizacije i pridruživanja Uniji i svaka pojedinačno preuzela odgovornost za svoju evropsku budućnost, uvjereni smo da ćemo tretiranjem pitanja od najbitnijeg zajedničkog interesa iz ove dvije pravne oblasti u toku trajanja Foruma dobiti prave odgovore za optimizaciju zakonodavne prakse, solidnu implementaciju zakona i uspostavljanje dobre pravne saradnje između naših država.

Sve države našeg regiona vide interes u integraciji u evropsko tržište, a condition sine qua non takve perspektive je u stvaranju održivih, pouzdanih, efikasnih i efektivnih pravnih sistema, zasnovanih na načelu vladavine prava, koje svim pravnim subjektima (državnim organima, pravnim i fizičkim licima) u državi, nalaže dužnost da se pridržavaju demokratski ustanovljenih pravila ponašanja, da prava ostvaruju i štite u skladu sa tim pravilima, da poštuju prava drugih i da su odgovorni za kršenje pravila ponašanja. Previše je širok spektar prava iz građanskopravnog i privrednopravnog okvira, da bi sva ona bila predmet sagledavanja i analize ovog Foruma, ali se nadamo da ćemo naći dovoljno prostora da opserviramo neke najvažnije nivoe usklađenosti ovih prava sa evropskim pravom, odnosno njegovog usvajanja, i da ocijenimo da li i u kojoj mjeri naši pravni sistemi predstavljaju dio povoljnog ambijenta za preduzetničke inicijative, investicione poduhvate, zaštitu subjekata građanskih i privrednih prava, odnosno koliko je fleksibilan njihov okvir za otvorenost tržišta s jedne strane i ostvarivanje održivog i ravnomjernog privrednog rasta sa druge strane. Za postizanje ovog cilja olakšan nam je posao, time što pravni sistemi pet država učesnica (Hrvatska, BiH, Crna Gora, Srbija i Makedonija) dijele zajedniku pravnu tradiciju, nastalu na temeljima jednog ranijeg pravnog sistema, a i šesta država Republika Albanija, dijeli tekovine kontinentalno-evropskog pravnog sistema, što potvrđuje sličnost pravnih poredaka naših država. Uz to valja naglasiti i postojanje tijesne privredne saradnje i sve većeg prisustva privrednopravnih subjekata na tržištima razlitičih država, koji od aktera jurisdikcije i jurisprudencije očekuju siguran pravni okvir za svoje poslovne zahvate. Utoliko je i veći razlog za objektivno očekivanje da će ovaj forum doprinijeti daljem produbljivanju međunarodne saradnje, ne samo u oblasti prava, već i na drugim poljima društvenog i ekonomskog djelovanja.



Dame i gospodo,

U Crnoj Gori se proces usklađivanja nacionalnog zakonodavstva sa evropskim standardima odvija već nekoliko godina, a u želji da država i njeni organi odgovore izazovima, zadacima i obavezama, na tom planu Vlada Crne Gore donijela je Nacionalni program za integraciju Crne Gore u EU, za period 2008-2012. godine. Ovom dokumentu su kompatibilni i strateški dokumenti za oblast pravosuđa - Strategija reforme pravosuđa za period 2007-2012. godine i Akcioni plan za njeno sprovođenje. Aktivnosti zacrtane na polju usvajanja Acquis Communitaire odvijaju se zadovoljavajućom dinamikom.

Nakon sprovedenog demokratskog referenduma 21. maja 2006. godine i proglašenja Crne Gore za nezavisnu i suverenu državu, poslije temeljnog i ozbiljnog i svestranog usaglašavanja u okviru struktura političkog i društvenog sektora, u oktobru 2007. godine, uz visok stepen saglasnosti u Skupštini donijet je Ustav Crne Gore. U Ustavu su kao osnovni principi ustavnog uređenja, između ostalih, navedeni i demokratska i građanska država, država socijalne pravde, poštovanje ljudskih prava i sloboda i vladavina prava, a akcentirana je i potreba saradnje sa drugim narodima i državama i stremljenje ka evropskom i evroatlantskim integracijama, kao i opredjeljenje da država svoj ekonomski razvoj ostvaruje uz očuvanje prirode, zdrave životne sredine, održivog razvoja i uravnoteženog regionalnog razvoja. Ustav svakome jemči pravo svojine, kao pravo sa inherentnim ograničenjem samo u slučaju kada to zahtijeva javni interes. Sljedstveno ovoj garanciji, Ustav jemči i pravo na nasljeđivanje i određuje da stranci mogu biti nosioci prava svojine u skladu sa zakonom. U skladu sa načelima liberalne ekonomije, koja podrazumijeva da nema progresa bez privatne inicijative i slobode preduzetništva, Ustav jemči i ovu slobodu, čiji dijapazon može biti ograničen samo iz nekog razloga predviđenog Ustavom. Ustavom se proklamuje obaveza države da štiti potrošače i da zabrani radnje kojima se narušava zdravlje, bezbijednost, i privatnost potrošača. Uz ova prava i slobode, zajemčena su i druga prava iz korpusa ekonomskih, socijalnih i kulturnih prava. Ustav posebni dio posvećuje ekonomskom uređenju i kao osnovne principe ekonomskog uređenja definiše: slobodno i otvoreno tržište, slobodu preduzetništva i konkurencije, samostalnost privrednih subjekata i njihovu odgovornost za preuzete obaveze u pravnom prometu i zaštitu i ravnopravnost oblika svojine, određujući Državu titularom svojine na prirodnim bogatstvima, dobrima od opšteg interesa i drugim dobrima u opštoj upotrebi.

Polazeći od ovakvih ustavnih postulata, Vlada Crne Gore je utvrdila politike i zacrtala strateške reformske pravce u oblastima ekonomskog i demokratskog razvoja, sa osnovnim ciljem da stvori ambijent za povoljno privredno poslovanje, ekonomski napredak i povećanje nivoa uslova života, kao i za ostvarivanje i zaštitu temeljnih ljudskih prava i sloboda. Realizacijom takvih politika donijeti su brojni sistemski zakoni u oblasti građanskog i privrednog prava, i neka mi bude dozvoljeno da pomenem neke od najznačajnijih: Zakon o privrednim društvima, Zakon o insolventnosti privrednih društava, Porodični zakon, Zakon o nasljeđivanju, Zakon o obligacionim odnosima, Zakon o svojinsko-pravnim odnosima, Zakon o državnoj imovini, Zakon o državnom premjeru i katastru nepokretnosti, Zakon o koncesijama, Zakon o zaštiti potrošača, kao i zakone u vezi sa ostvarivanjem i zaštitom ovih prava, kao što su: Zakon o parničnom postupku, Zakon o posredovanju, Zakon o notarima, Zakon o vanparničnom postupku, Zakon o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku, Zakon o izvršnom postupku, Zakon o edukaciji u pravosudnim organima, Zakon o advokaturi i drugi sistemski zakoni.

Karakter uvodnog obraćanja ne dozvoljava mi da dajem osvrt na neka bitna rješenja iz novodonijetih zakona, već ćemo iskoristiti priliku da to učinimo u nekoj narednoj aktivnosti ovog foruma. Ipak, naglasiću da su svi ovi zakoni koncipirani uz aktivnu saradnju predstavnika pravne nauke i pravnih praktičara, a neizostavni dio procedure bio je i pribavljanje dragocjenih ekspertiza od stručnjaka koje su angažovali naši najznačajniji međunarodni partneri. Na otvaranju ovog foruma ima eksperata koji su dali krupan doprinos u izradi nekih od navedenih zakonskih projekata, pa ovom prilikom želim da iskažem zadovoljstvo zbog njihovog prisustva, jer time što su prihvatili da učestvuju u radu Foruma, ohrabruju nadu u njegove pozitivne i nama dobrodošle rezultate.

Dame i gospodo,

Sastav inicijatora Foruma za građansko pravo Jugoistočne Evrope, spisak institucija koje ga podržavaju i visoke reference učesnika sesije otvaranja Foruma, garantuju plodotvoran rad ove inicijative. Zbog toga vjerujem da će sljedeće dvije godine biti dosta interesovanja za učešće u radu Foruma i da će se uvećati ionako zavidan broj institucija koje ga podržavaju.

Vlada Crne Gore i Ministarstvo pravde ostaju otvoreni za punu saradnju, jer u radu Foruma vide značajnu podršku na planu jačanja pravnog sistema i usaglašavanja crnogorskog zakonodavstva sa evropskim pravom i izražavaju punu spremnost da sa državnim organima svojih susjeda podijele iskustva stečena u ovom zahtjevnom procesu. Siguran sam da će svoj doprinos uspjehu Foruma dati i crnogorski pravosudni organi, kao i pravni fakulteti iz Crne Gore.

Dozvolite mi da na kraju izrazim zadovoljstvo što je otvaranje ovog foruma upriličeno u Crnoj Gori, državi koja baštiti lik i djelo prof.dr Valtazara Bogišića, tvorca Opšteg imovinskog zakonika za Knjaževinu Crnu Goru iz 1888. godine, veličanstvenog spomenika pravne i kulturne tradicije ovih prostora i da podsjetimo na njegov pristup zakonodavnoj djelatnosti, iskazan kroz njegove riječi da je vodio računa, s jedne strane o pravcima i vladajućim mišljenjima u zapadnoevropskoj zakonodavnoj teoriji i praksi, ali, s druge strane, i o originalnosti same zemlje kojoj je Zakonik namijenjen.

U to ime, još jednom Vas iskreno pozdravljam i pozivam da Forum za građansko pravo Jugoistočne Evrope zajedno proglasimo otvorenim.