Tokom posljednjih mjeseci 2025. godine u Evropi je zabilježen značajan porast slučajeva avijarne influence (ptičjeg gripa), uzrokovanog visoko patogenim virusom influence ptica (HPAI), prvenstveno među divljim pticama.
Ovakva situacija dovela je do brojnih izbijanja bolesti kod živine, kao i do povećanog broja potvrđenih slučajeva kod pojedinih vrsta sisara. Međutim, i pored široke rasprostranjenosti virusa u populacijama životinja, procijenjeni rizik za opštu populaciju i dalje se smatra niskim.
Prema posljednjem tromjesečnom izvještaju Evropske agencije za bezbjednost hrane (EFSA), Evropskog centra za prevenciju i kontrolu bolesti (ECDC) i Referentne laboratorije Evropske unije (EURL), u periodu od 6. septembra do 28. novembra 2025. godine prijavljena su 442 izbijanja avijarne influence kod domaćih ptica, kao i 2.454 slučaja kod divljih ptica u 29 evropskih država.
Broj oboljelih i uginulih divljih ptica dostigao je najviši nivo u ovom periodu od 2016. godine. Posebno su pogođene divlje ptice, uključujući patke, guske i labudove, dok su zabilježena i masovna uginuća ždralova. Gotovo svi potvrđeni slučajevi u Evropi povezani su sa novouvedenom varijantom genotipa virusa HPAI A(H5N1), koji je i ranije bio prisutan u regionu.
Nagli porast broja zabilježenih slučajeva se može dovesti u vezu sa ograničenim nivoom prethodno stečenog imuniteta u populacijama divljih ptica, kao i sa povećanom efikasnošću prenosa trenutno cirkulišuće varijante virusa.
Na osnovu dostupnih epidemioloških pokazatelja, očekuje se da će intenzivna cirkulacija virusa među divljim pticama biti prisutna i tokom narednih sedmica, uz postepeno smanjenje učestalosti slučajeva u završnici zimskog perioda.
Izbijanja avijarne influence na farmama širom Evrope uglavnom su posljedica unošenja virusa putem divljih ptica, najčešće indirektnim putem. Posebno su pogođene ćurke, dok je zabilježen i porast broja slučajeva kod vakcinisanih pataka. Pojavi novih žarišta doprinosi prenos virusa sa divljih ptica, visok stepen kontaminacije okoline u blizini objekata za držanje živine, kao i određeni meteorološki uslovi, naročito povećana vlažnost vazduha.
Nadležne veterinarske službe i stručnjaci preporučuju držanje domaćih ptica u zatvorenim objektima u područjima gdje je potvrđena cirkulacija virusa avijarne influence kod divljih ptica ili gdje je zabilježeno masovno uginuće divljih ptica.
Dosljedna primjena biosigurnosnih mjera i pojačan veterinarski nadzor od ključnog su značaja za rano otkrivanje bolesti i smanjenje rizika po zdravlje životinja.
Tokom izvještajnog perioda zabilježen je blagi porast potvrđenih slučajeva infekcije virusom avijarne influence kod divljih sisara, naročito lisica, što je povezano sa intenzivnom cirkulacijom virusa među divljim pticama. Nakon dužeg perioda bez prijavljenih slučajeva, virus je ponovo potvrđen i kod domaćih mačaka u dvije evropske države.
Vjerovatni izvor infekcije kod mačaka bio je direktan ili indirektan kontakt sa divljim pticama, pri čemu nema dokaza o prenosu virusa putem kontaminirane sirove hrane za kućne ljubimce. Ipak, stručnjaci savjetuju da se kućni ljubimci ne hrane sirovim mesom ili drugim sirovim proizvodima životinjskog porijekla. U područjima sa intenzivnom cirkulacijom virusa avijarne influence preporučuje se držanje kućnih ljubimaca u zatvorenom prostoru ili pod kontrolom prilikom izvođenja.
Tokom navedenog perioda u Evropi nijesu zabilježene nove vrste sisara pogođene virusom avijarne influence.
Više informacija je dostupno na sljedećem linku: https://www.efsa.europa.eu/en/efsajournal/pub/9834
Situacija u Crnoj Gori
Kada je u pitanju epizootiološka situacija u vezi sa avijarnom influencom u Crnoj Gori, ističe se da nakon aprila 2022. godine nijesu registrovani novi slučajevi ove bolesti. Posljednja pojava avijarne influence zabilježena je kod divljih ptica, konkretno pelikana, nakon čega su nadležni organi bez odlaganja sproveli sve zakonom propisane mjere radi kontrole i suzbijanja bolesti.
Do danas, na teritoriji Crne Gore nije evidentiran nijedan slučaj avijarne influence kod domaće živine.
Nadležni organi podsjećaju da je prijavljivanje uginuća divljih ptica u prirodnim staništima i na vodenim površinama, kao i svake sumnje na pojavu bolesti ili povećanog uginuća kod živine na gazdinstvima, zakonska obaveza, te da se takvi slučajevi moraju bez odlaganja prijaviti nadležnoj veterinarskoj ambulanti ili veterinarskom inspektoru.
U kontinuitetu se obezbjeđuju sredstva iz budžeta i sprovode programi nadzora radi praćenja prisustva virusa avijarne influence kod domaće živine, sa ciljem ranog otkrivanja eventualne pojave bolesti. Paralelno sa tim, realizuje se i monitoring divljih ptica, močvarica, pri čemu se uzorkovanje dominantno vrši na području Skadarskog i Šaskog jezera, kao ključnih staništa migratornih vrsta.
Uprava za bezbjednost hrane, veterinu i fitosanitarne poslove redovno prati razvoj epizootiološke situacije u vezi sa avijarnom influencom i, u skladu sa sprovedenim procjenama rizika, preduzima sve potrebne preventivne mjere kako bi se rizik od unošenja bolesti u Crnu Goru sveo na minimum, kao i da bi se umanjile eventualne posljedice u slučaju njenog pojavljivanja.
Dosljednom primjenom preporučenih mjera rizik od pojave bolesti značajno se smanjuje, zbog čega se držaoci živine pozivaju da na svojim gazdinstvima sprovode sve propisane biosigurnosne mjere i postupaju u skladu sa principima dobrog domaćina.
U slučaju bilo kakvih promjena zdravstvenog stanja u jatima živine ili uočavanja uginuća većeg broja divljih ptica, neophodno je odmah obavijestiti nadležnu veterinarsku službu ili veterinarskog inspektora.