Bez mnogo oklijevanja, u decembru 2023. prihvatio sam poziv ministarke Gorčević da svoje poznavanje evrointegracionog procesa stavim u službu upravljačke uloge u pregovorima sa Evropskom unijom, sa jasnim ciljem – ubrzanja članstva Crne Gore. U tom trenutku, takva odluka mogla je djelovati kao prkos stvarnosti: prkos zamoru procesa, naslijeđenim slabostima institucija i uvriježenom uvjerenju da se evropski put kreće sporo i bez stvarnog ishoda.
Međutim, taj prkos nije bio poricanje realnosti, već njen izazov. On je proistekao iz sna koji je, kao svaki istinski snivani san, morao postati stvarnost – iz ideje čije je vrijeme došlo, kako je govorio Viktor Igo. Bio je to i svojevrsni idealizam, onaj koji ne bježi od odgovornosti, već je preuzima; idealizam koji ne ignoriše ograničenja, već ih pretvara u polazište za promjenu. U tom smislu, uvjerenje ministarke Gorčević da je moguć potpuni preokret u evropskim poslovima Crne Gore nije bilo izraz naivnog optimizma, već svjesna politička odluka da se ideal pretoči u mjerljive rezultate uz veliku podršku naših evropskih partnera.
Kao predvodnica među kandidatima, Crna Gora je, uz Albaniju, jedina država koja je otvorila sva pregovaračka poglavlja, dok je po broju zatvorenih daleko ispred ostalih. Uspješno sprovedeni tehnički skrininzi u preostalim poglavljima ukazuju da je realan cilj njihovog zatvaranja u planiranom roku, čime se otvara put za pristupanje do 2028. godine. To ne bi bio samo administrativni uspjeh, već dokaz da se kroz nekoliko godina intenzivne reformske agende, jasnog društvenog fokusa i pune posvećenosti institucija može obnoviti međunarodni kredibilitet, ubrzati demokratska konsolidacija i povratiti optimizam u pogledu budućnosti, čak i u vremenu globalnih neizvjesnosti.
U duhu misli Žana Monea, Evropska unija se ne gradi kao gotov projekat, već kao zbir konkretnih odgovora na složenost savremenog svijeta. Današnja Unija je odgovor na fragmentaciju, krize, ratove, klimatske izazove i tehnološke lomove. Crna Gora tom odgovoru pripada prirodno – ne samo politički, već civilizacijski. Ona pripada krugovima koji su oblikovali savremenu Evropu, ali i sopstvenoj istorijskoj liniji u kojoj je, kroz različite epohe, gradila mostove ka širem evropskom okviru. Taj put je istovremeno izraz njene političke samobitnosti i trajne otvorenosti prema Evropi.
Zapadni Balkan ostaje jedna od karika koja nedostaje evropskoj ideji da bi bila dovršena. Bez njegove pune integracije, evropski projekat ostaje nedorečen. U tom procesu, Crna Gora mora biti predvodnica – ne po inerciji ili geografiji, već po zaslugama, življenim vrijednostima i sposobnosti da se mijenja. Snaga samokritike, spremnost na institucionalnu transformaciju i dosljednost u primjeni pravila jesu ono što definiše savremenu Evropu, i ono što Crna Gora danas pokazuje u praksi.
Na kraju, put koji je pređen jasno pokazuje koliko je snage, strpljenja i discipline već uloženo, ali i da se sada odlučuje ishod. Svaki naredni korak nosi veću težinu, jer više nema prostora za kolebanje ili improvizaciju. U godini u kojoj ciljamo zatvaranje svih poglavlja, ključno je zadržati postignuti ritam, osloniti se na naučene lekcije i pokazati dosljednost u djelovanju. Ako se istraje u istom duhu, ako Crna Gora ostane epicentar evropskog optimizma u regionu, san koji je godinama djelovao nedostižno postaće ostvarena politička i društvena realnost.
Autor: Predrag Zenović, glavni pregovarač Crne Gore s EU
Ovaj tekst objavljen je u 17. broju časopisa Eurokaz.
