Kretanje budžetskih prihoda i rashoda i u periodu januar - novembar pod direktnim je uticajem nepovoljne epidemiološke situacije u zemlji, gdje se u prvom redu misli na kontinuirani pad u naplati budžetskih prihoda usljed sprovođenja mjera koje su ograničile privrednu aktivnost, a sve u cilju zaštite zdravlja stanovništva. Međutim, i u uslovima drastičnog smanjenja prihoda budžeta sa jedne, odnosno potrebe dodatnog finansiranja usljed sprovođenja paketa mjera podrške građanima i privredi sa druge strane, likvidnost Budžeta je uspješno očuvana i sve planirane budžetske obaveze su izmirivane pravovremeno.
Prihodi budžeta u periodu januar - novembar 2020. godine iznosili su 1.456,4 mil. € ili 31,6% procijenjenog BDP-a (4.607,3 mil. €), što je za 69,5 mil. € ili 4,6% manje u odnosu na planirane Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o budžetu.
Pad u naplati prihoda prvenstveno je rezultat značajnog pada u ostvarenom turističkom prometu, pa je u odnosu na plan po Rebalansu, najveće negativno odstupanje zabilježeno kod kategorija koje zavise od ostvarenog prometa, i to: poreza na dodatu vrijednost u iznosu od 78,3 mil. € ili 14,0% i akciza u iznosu od 17,8 mil. € ili 8,7%. Trend pada naplate prihoda koji se ubiraju po ovom osnovu značajno je usporen tokom novembra mjeseca imajući u vidu da u novembru prihodi od turizma ne čine značajni dio prometa, kao što je to slučaj u ljetnjim mjesecima.
Ostali prihodi bilježe negativno odstupanje u iznosu od 15,4 mil. € ili 31,9% usljed činjenice da uplata planirana po osnovu dividende energetskih kompanija u većinskom vlasništvu države nije izvršena u dosadašnjem periodu.
S obzirom na činjenicu da je planom naplate prihoda u oktobru mjesecu bila planirana i uplata duga od strane nacionalne avio kompanije "Montenegroairlines" AD u iznosu od 9,0 mil. € evidentirano je odstupanje i kod kategorije primici od otplate kredita.
Kao rezultat subvencionisanja zarada zaposlenih u privrednim granama posebno pogođenim mjerama za ograničavanje obavljanja djelatnosti u okviru drugog i trećeg paketa ekonomskih mjera, ali i kao rezultat naplate dijela poreskog duga nacionalnog avioprevoznika u iznosu od 10,0 mil. €, porezi i doprinosi na zarade su zabilježili kumulativan rast, u iznosu od 31,5 mil. € ili 6,0% u odnosu na planirane, pri čemu je porez na dohodak veći za 3,7 mil. € ili 3,8%, dok su doprinosi veći za 27,8 mil. € ili 6,6%.
Kao posljedica snažnog rasta ekonomske aktivnosti iz prethodne godine, nastavljeno je sa trendom rasta naplate po osnovu poreza na dobit, koji je veći za 11,5 mil. € ili 17,7% u odnosu na planirani.
U poređenju sa istim periodom prethodne godine, prihodi budžeta su manji za 185,7 mil. € ili 11,3% usljed pada ekonomske aktivnosti uzrokovane pandemijom virusa COVID-19 i sprovođenja mjera za ublažavanje negativnih efekata na privredu i građane.
Izdaci budžeta u periodu januar – novembar 2020. godine iznosili su 1.853,7 mil. € ili 40,2% BDP-a i u odnosu na planirane manji su za 22,2 mil. € odnosno 1,2%.
Najznačajnije odstupanje u odnosu na plan zabilježeno je kod kategorije rezerve koja je niža za 19,4 mil. € ili 15,3%, kao rezultat toga što prethodno planirana sredsva po osnovu zakonskog rješenja za finansijsku sanaciju "Montenegroairlines"-a nije izvršena u planiranom iznosu.
Kod kategorije transferi za socijalnu zaštitu takođe je zabilježeno značajno odstupanje u odnosu na plan u iznosu od 18,2 mil. € ili 3,4%, usljed nižeg ostvarenja na kategoriji prava iz oblasti penzijskog i invalidskog osiguranja u iznosu od 12,1 mil. €, kao i prava iz oblasti socijalne zaštite u iznosu od 3,3 mil. €. Na drugoj strani, poredeći sa prethodnom godinom, ova kategorija izdataka bilježi rast u iznosu od 6,7 mil. € ili 1,7% prevashodno kao rezultat implementacije novog Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju.
U strukturi ukupne budžetske potrošnje, Tekući izdaci ostvareni su na nivou od 765,7 mil. € i manji su za 2,7 mil. € ili 0,4% od planiranih, što je rezultat ostvarenih ušteda na kategorijama bruto zarade i ostala lična primanja. Sa druge strane, prvenstveno kao rezultat povećanja zarada zaposlenih u Prosvjeti i Zdravstvu, ali i jednokratnih davanja u vidu stimulansa i isplaćenog prekovremenog rada zdravstvenim radnicima za vrijeme trajanja pandemije, bruto zarade bilježe rast od 22,6 mil. € ili 5,3% u odnosu na isti period prethodne godine.
Na drugoj strani, Kapitalni izdaci realizovani su u iznosu od 197,2 mil. €, što je za 17,6 mil. € ili 9,8% više od planiranih, i to kao rezultat nastavka izvođenja radova na započetim kapitalnim projektima, ali i realizacije kreditnih sredstava po ovom osnovu planiranih u okviru Tekućeg budžeta. U odnosu na prethodnu godinu ova kategorija izdataka manje je izvršena u iznosu od 87,0 mil. € ili 30,6%, kao posljedica smanjenog intenziteta izvođenja radova na izgradnji prioritetne dionice Autoputa.
U istom periodu Kapitalni budžet realizovan je u ukupnom iznosu od 157,1 mil. € što je za 8,1 mil. € više od plana, dok je u odnosu na prethodnu godinu manje za 66,4 mil. €, što je prvenstveno rezultat smanjenog intenziteta izvođenja radova na dionici Autoputa usljed pandemije.
U odnosu na isti period prethodne godine, ukupni izdaci budžeta veći su za 101,0 mil. € ili 5,8% usljed finansiranja tri paketa mjera usmjerenih na suzbijanje negativnih efekata pandemije i pomoć građanima i privredi.
U periodu januar - novembar 2020. godine dinamika kretanja budžetskih prihoda i rashoda uticala je na ostvarenje deficita budžeta u iznosu od 397,3 mil. € ili 8,6% BDP-a, koji je za 47,3 mil. € ili 13,5% veći u odnosu na planirani.
Prilog: GDDS 11.xlsx
*Podaci u GDDS tabeli predstavljaju pregled prihoda i rashoda po ekonomskoj klasifikaciji u jednom mjesecu, u poređenju sa planom i istim periodom prethodne godine;
*Podaci o Kapitalnom budžetu predstavljaju iznose planiranih i izvršenih izdataka po projektnoj klasifikaciji (sve kategorije izdataka koje su u funkciji implementacije projekta koji se finansira iz Kapitalnog budžeta)