Saopštenje povodom objavljivanja Izvještaja CPT-a o Crnoj Gori

Izvještaj Komiteta za sprječavanje torture, nehumanog ili ponižavajućeg kažnjavanja ili postupanja o Crnoj Gori Ministarstvo pravde doživljava kao dokument ohrabrenja i podsticaja za nastavak realizacije mjera i aktivnosti na sprovođenju Strategije reforme pravosuđa (2007-2012) i Akcionog plana za njenu implementaciju, koji u posebnom segmentu tretira i pitanje unaprjeđenja zatvorskog sistema.

Istovremeno, stiče se utisak da se u dijelu javnosti pogrešno shvata priroda misije CPT-a i izvještaj ovog komiteta cijeni kao teška kritika državnih organa Crne Gore. Naime, funkcija ovog komiteta je da sa državama članicama Savjeta Evrope uspostavi stalni dijalog i da se kroz zajedničko djelovanje unaprijedi pravni sistem u oblasti borbe protiv torture, a naročito tretman prema licima lišenim slobode i osjetljivim društvenim grupama.

Ministarstvo pravde je svjesno nedostataka zatvorskog sistema na koje je ukazano u izvještaju CPT-a, istovrermeno podsjećajući da na to upućuju i mjere i aktivnosti koje su definisane pomenutim strateškim dokumenatima. To znači da je Ministarstvo pravde i prije posjete CPT-a 2008. godine prepoznalo probleme sa kojima se suočava sistem izvršenja krivičnih sankcija, i shodno tome predvidjelo mjere i nosioce aktivnosti na njihovom prevazilaženju, pri čemu je akcenat stavljen na poboljšanje smještajnih uslova, odnosno povećanje kapaciteta za smještaj osuđenih i pritvorenih lica. U tom smislu, Ministarstvo pravde je sa zadovoljstvom primilo preliminarnu konstatciju eksperata Komiteta da je stanje materijalnih uslova za boravak u Zavodu za izvršenje krivičnih sankcija mnogo bolje u odnosu na stanje prilikom posjete Komiteta Crnoj Gori 2004. godine. Delegacija je bila impresionirana rekonstrukcijom i adaptacijom postojećih objekata, kao i izgradnjom novih objekata za smještaj osuđenih lica. Takođe, u svjetlu preporuke Komiteta da rješavanje problema pretrpanosti zahtijeva preispitivanja postojećeg zakona i prakse u vezi sa pritvorom, Ministarstvo pravde intenzivno radi na stvaranju pretpostavki za rješavanje problema pretrpanosti zatvora, kroz donošenje novog Zakonika o krivičnom postupku, koji predviđa alternative pritvoru, to jest mjeru zabrana napuštanja stana, sa mogućnošću elektronskog nadzora njenog sprovođenja. Navedeno će imati uticaja na konstatciju CPT-a da je dužina sudskih postupaka u krivičnim predmetima i rijetko korišćenje mjera alternativnih pritvoru glavni uzrok visokog procenta pritvorenika, odnosno pretrpanosti zatvora.

Izrađen je i Akcioni plan za prevenciju torture u Crnoj Gori, za čije su definisanje polaznu osnovu činile upravo preporuke i zahtjevi CPT-a koje su date u preliminarnoj izjavi nakon posjete Crnoj Gori 2008. godine.


Kada je riječ o pojedinačnim slučajevima postupanja prema zatvorenicima, koji se pominju u izvještaju CPT-a, treba naglasiti da Ministarstvo pravde sa posebnom pažnjom prati pravosudne procedure u takvim slučajevima i u komunikaciji sa ZIKS-om insistira na premanentnom podizanju nivoa svijesti zatvorskog osoblja u pogledu postupanja prema licima lišenim slobode.

Na planu razvijanja sistema praćenja zatvora od strane nezavisnih tijela, što je takođe jedna od preporuka CPT-a, Ministarstvo pravde je već preduzelo određene korake u tom pravcu, shodno Opcionom protokolu uz Konvenciju UN protiv torture i drugih surovih, neljudskih ili ponižavajućih kazni ili postupaka. Naime, donijet je Zakon o potvrđivanju pomenutog protokola, nakon čega je uslijedilo definisanje mjera i aktivnosti u pravcu ispunjenja obaveza utvrđenih Protokolom, tj. uspostavljanja nacionalnog mehanizma za prevenciju torture, pri čemu se pošlo od opredjeljenja da Zaštitnik ljudskih prava i sloboda može obavljati funkciju nacionalnog mehanizma, svakako uz dodatno osnaživanje kapaciteta te institucije u normativnom i organizacijskom smislu.

Ministarstvo pravde je, u skladu sa procedurom postupanja CPT-a, dalo svoje komentare i na preliminarni i na konačni izvještaj tog komiteta. Izvještaj nije bio dostupan javnosti, sve do njegovog objavljivanja na web stranici CPT-a, iz razloga što je riječ o dokumentu međunarodne organizacije, Savjeta Evrope, koji je nosio oznaku tajno, i kao takav, shodno Zakonu o tajnosti podataka, zadržao oznaku stepena tajnosti.

Izvještaj CPT-a, zajedno sa komentarima državnih organa Crne Gore, objavljen je na zahtjev Crne Gore 09. marta 2010. godine i biće uskoro dostupan u prevodu na crnogorski jezik na portalu Vlade Crne Gore.

Ministarstvo pravde će u koordinaciji sa drugim nadležnim organima u fokusu pažnje imati jačanje sistema sprječavanja torture, nečovječnog ili ponižavajućeg postupanja ili kažnjavanja.