UN sankcije – Demokratska Republika Kongo (DRK)

Autor: MINISTARSTVO VANJSKIH POSLOVA CRNE GORE

SANKCIJE UN – DEMOKRATSKA REPUBLIKA KONGO (DRK)

Nakon godina dugotrajne vladavine režima koji je predvodio Mobutu Sese Seko, Demokratska Republika Kongo (DRK) proživjela je dva rata (1996-1997; 1998-2003) u kojima je učestvovalo najmanje šest njenih susjeda. Napori da se okončaju borbe rezultirali su Sporazumom o prekidu vatre iz Lusake, koji su potpisale Angola, DRK, Namibija, Ruanda, Uganda i Zimbabve 1999. godine. Savjet bezbjednosti UN je rasporedio Misiju UN u DRK (MONUC) da nadgleda i podržava prekid vatre u skladu sa Rezolucijom SBUN 1258 (od 6. avgusta 1999. godine). Prekid vatre nije održan i neprijateljstva su nastavljena. Loren Desire Kabila, tadašnji predsjednik DRK-a, zatražio je dalju intervenciju Savjeta bezbjednosti UN. Nakon upućivanja misije za utvrđivanje činjenica, u februaru 2000. godine Savjet bezbjednosti je izrazio ozbiljnu zabrinutost zbog izvještaja o ilegalnoj eksploataciji prirodnih resursa i drugih oblika bogatstva u DRK-u, čime se krši njen suverenitet.

Slučaju DRK-a prethodio je jedinstven (za razliku od većine režima sankcija) trogodišnji period, počevši od 2000. godine, tokom kojeg su bili prisutni mnogi aspekti ciljanih sankcija. To je uključivalo Panel eksperata za prirodne resurse (PNR) osnovan predsjedničkim saopštenjem Savjeta bezbjednosti koji je sproveo istraživanje, identifikovao imena pojedinaca za koje se tvrdi da su učestvovali u ilegalnoj eksploataciji prirodnih resursa i objavio izvještaje. U 2002. godini njihov izvještaj sadrži više od 50 pojedinaca. Lica koja su se nalazila na spisku su njihovo imenovanje u izvještaju koje je povlačilo i doživljavala kao individualne sankcije. Faza bez sankcija pripremila je politički prostor za pravi režim sankcija, počevši od 2003. godine.

Savjet bezbjednosti UN je 28. jula 2003. usvojio Rezoluciju 1493 (2003) kojom se uvodi embargo na oružje protiv DRK-a. Savjet bezbjednosti UN-a je 18. aprila 2005. usvojio Rezoluciju 1596 (2005) kojom su takođe uvedene ciljane restriktivne mjere. Savjet bezbjednosti UN-a je 21. decembra 2005. godine usvojio Rezoluciju 1649 (2005) kojom se proširuju restriktivne mjere na političke i vojne vođe stranih naoružanih grupa koje djeluju u DRK-u koji ometaju razoružanje i dobrovoljnu repatrijaciju ili preseljenje boraca koji pripadaju tim grupama, te politički i vojni lideri kongoanskih milicija koje primaju podršku izvan DRK-a, a posebno onih koji djeluju u Ituriju, koji ometaju učešće svojih boraca u procesima razoružanja, demobilizacije i reintegracije. Savjet bezbjednosti UN je 31. jula 2006. usvojio Rezoluciju 1698 (2006) kojom se proširuju restriktivne mjere na političke i vojne lidere koji regrutuju ili koriste djecu u oružanom sukobu kršeći međunarodno pravo i na pojedince koji počine ozbiljna kršenja međunarodnog prava uključujući targetiranje djece u situacijama oružanog sukoba, uključujući ubijanje i sakaćenje, seksualno nasilje, otmicu i prisilno raseljavanje.

Rezolucije

Rezolucijom SB UN 1493 (2003), donesenom 2003. godine, odlučuje se da će sve države, u početnom periodu od 12 mjeseci, preduzeti potrebne mjere da spriječe direktnu ili indirektnu nabavku, prodaju ili transfer oružja i bilo kakvog povezanog materijala, kao i pružanje bilo kakve pomoći, savjete ili obuku u vezi s vojnim aktivnostima, svim stranim i kongoanskim oružanim grupama i milicijama koje djeluju na teritoriji Sjevernog i Južnog Kivua i Iturija, kao i grupama koje nijesu potpisnice Globalnog i sveobuhvatnog sporazuma, u Demokratskoj Republici Kongo.

Rezolucijom SB UN 1533 (2004), donesenom 2004. godine, Savjet bezbjednosti uspostavlja Komitet za sankcije za nadgledanje embarga na oružje nametnut rezolucijom 1493 (2003) i Grupu stručnjaka za prikupljanje i analizu svih relevantnih informacija u Demokratskoj Republici Kongo (DRK), zemljama regiona i, kao neophodno, u drugim zemljama, povezano sa tokovima oružja i pratećeg materijala, kao i mrežama koje deluju kršeći embargo na oružje.

Rezolucijom SB UN 1596 (2005), donesenom 2005. godine, mijenja se i proširuje embargo na oružje nametnut Rezolucijom 1493 (2003) i nameću se ciljane putne i finansijske mjere za pojedince koje je odredio Komitet u skladu sa kriterijumima navedenim u rezoluciji.

Rezolucijom SB UN 1649 (2005), donesenom 2005. godine, obnavljaju se i proširuju putna i finansijska ograničenja do 31. jula 2006. godine političkim i vojnim vođama, kako ih je odredio Komitet, stranih i kongoanskih oružanih grupa koje ometaju reintegraciju boraca putem razoružanja.

Rezolucijom SB UN 1698 (2006), donesenom 2006. godine, obnavlja se embargo na oružje, kao i putovanja i finansijska ograničenja za pojedince koje je odredio Komitet u skladu sa kriterijumima navedenim u rezoluciji 1596 (2005) i 1649 (2006). Proširuju se putne i finansijske mjere na političke i vojne lidere koji regrutuju ili koriste djecu u oružanim sukobima i na pojedince koji krše međunarodno pravo što uključuje ciljanje djece u oružanim sukobima. Nalaže Grupi eksperata, pored zadataka definisanih u rezolucijama 1533, 1596 i 1649, da preporuči izvodljive i djelotvorne mjere koje Savjet može da uvede za sprječavanje nezakonite eksploatacije prirodnih resursa koju finansiraju oružane grupe u istočnom dijelu DRK-a. Traži se od generalnog sekretara UN da podnese izvještaj o potencijalnom ekonomskom, humanitarnom i socijalnom uticaju na stanovništvo DRK-a primjene mogućih restriktivnih mjera na prirodne resurse.

Rezolucijom SB UN 1809 (2008), donesenom 2008. godine, naglašava se korisnost djelotvornih partnerstava između Ujedinjenih nacija i regionalnih organizacija, posebno Afričke unije, kako bi se omogućile rane reakcije na nove krize u Africi. Iskazuje se odlučnost da se poboljša taj odnos.

Rezolucijom SB UN 2293 (2016), donesenom 2016. godine, obnavljaju se mjere za naoružanje, transport, finansije i putovanja nametnute Rezolucijom 1807 (2008) do 1. jula 2017. godine i produžava mandat Grupe eksperata do 1. augusta 2017. godine. Ponovo se potvrđuje da se prema stavu 2 Rezolucije 1807 (2008), mjere više ne primjenjuju na transfer oružja i pratećeg materijala Vladi DRK-a. Pozivaju se sve države, posebno one u regionu, da preduzmu efikasne korake kako bi osigurale da ne postoji podrška, na njihovim teritorijama ili sa njihovih teritorija, za oružane grupe u, ili koje putuju kroz DRK. Pozdravljaju se mjere koje su vlade u regionu preduzele za sprovođenje smjernica Grupe eksperata za dužnu pažnju i podstiče sve države da nastave s naporima da okončaju nezakonitu trgovinu prirodnim resursima, posebno u sektoru zlata, i smatraju one koji u takvoj trgovini učestvuju pravno odgovornim. Podsjeća se na mandat MONUSCO-a da nadgleda sprovođenje embarga na oružje, podstiče se pravovremena razmjena informacija između MONUSCO-a i Grupe eksperata i traži od MONUSCO-a da pomogne Komitetu i Grupi eksperata, u okviru svojih mogućnosti.

Rezolucijom SB UN 2641 (2022), donesenom 2022. godine, obnavljaju se, do 1. jula 2023. godine, mjere navedene u st. 1 do 6 rezolucije 2293 (2016). Produžava se mandat Grupe eksperata koja pomaže Komitetu za sankcije do 1. avgusta 2023. godine. Ponavlja se da se mjere navedene u stavu 1 rezolucije 1807 (2008) i dalje primjenjuju na sve nevladine subjekte i pojedince koji djeluju na teritoriji DRK. Odlučuje se da se zahtjevi za obavještavanje navedeni u stavu 5 Rezolucije 1807 (2008) više neće primjenjivati na (a) zalihe nesmrtonosne vojne opreme namijenjene isključivo za humanitarnu ili zaštitnu upotrebu i srodnu tehničku pomoć ili obuku, i (b) na pošiljke oružja i pratećeg materijala za DRK osim u vezi sa stavkama u Aneksu A ove rezolucije, koje ostaju podložne važećim procedurama obavještavanja (sve vrste oružja kalibra do 14,5 mm i pripadajuća municija; minobacači kalibra do 82 mm i pripadajuća municija; bacači granata i raketa kalibra do 107 mm i pripadajuća municija; prenosivi sistemi protivvazdušne odbrane (MANPADS); protivtenkovski navođeni raketni sistemi. Odlučuje se da se mjere iz stava 2. Rezolucije 2641 (2022) primjenjuju na pojedince i subjekte koje je odredio Komitet za uključivanje u proizvodnju, izradu ili upotrebu u DRK improvizovanih eksplozivnih naprava, ili u naručivanje, planiranje, naređivanje, pomaganje, podržavanje ili na drugi način asistiranje u napadima improvizovanim eksplozivnim napravama u DRK.

Pristup sankcionoj listi

Ažuriranoj sankcionoj listi Komiteta SB UN za Demokratsku Republiku Kongo moguće je pristupiti na dolje navedenoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1533/materials

Sankcioni komitet SB UN za Demokratsku Republiku Kongo

Internet stranici Sankcionog komiteta SB UN za za Demokratsku Republiku Kongo moguće je pristupiti preko sljedećeg linka:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1533

Smjernice Komiteta SB UN za Demokratsku Republiku Kongo dostupne su na sljedećoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1533/guidelines

Pregled kriterijuma za stavljanje na sankcionu listu

Pregled kriterijuma za stavljanje na sankcionu listu Sankcionog Komiteta SB UN za Demokratsku Republiku Kongo dostupan je na sljedećoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1533#summary%20listing%20criteria

Ciljevi sankcija

Prekid neprijateljstava, sprovođenje mira, podrška demokratiji, ljudska prava

Vrste sankcija