Odluka Evropskog suda za ljudska prava u Strazburu u odnosu na Crnu Goru

Dana 13.01.2022.godine, Evropski sud za ljudska prava u Strazburu (u daljem tekstu: „Evropski sud“) donio je jednoglasno ODLUKU u predmetu Bigović protiv Crne Gore (br. predstavke 43763/20) i odlučio da predstavku izbriše sa liste predmeta u skladu sa članom 39 Konvencije (prijateljsko poravnanje), a nakon što se uvjerio da je prijateljsko poravnanje zasnovano na poštovanju ljudskih prava zajemčenih Konvencijom i Protokolima uz nju, te nije našao razloge koji bi opravdali dalje ispitivanja predstavke.

Analizirajući okolnosti predmetnog slučaja, a po dostavljanju deklaracija o prijateljskom poravnanju, koje su potpisale strane u postupku, na osnovu koje se podnosilac predstavke saglasio da se odriče bilo kakvih daljih pritužbi protiv Crne Gore, u vezi sa činjenicama i žalbenim navodima koje je naveo u predmetnoj predstavci, pod uslovom da se Vlada Crne Gore obaveže da će mu na ime nematerijalne štete isplatiti iznos od 1.800,00 € (hiljadu i osam stotina eura) i troškova postupka u iznosu od 500,00 € (pet stotina eura).

Vlada Crne Gore je u obavezi da isplati podnosiocu predstavke gore navedene iznose u roku od 3 (tri) mjeseca od dana objave predmetne odluke, a u slučaju da navedeni iznosi ne budu isplaćeni u navedenom roku, Vlada Crne Gore je u obavezi da isplati zateznu kamatu koja je zasnovana na najnižoj kamatnoj stopi Evropske centralne banke uz dodatak od tri procentna poena.

Osim toga, državi Crnoj Gori je predočena i obaveza obezbjeđivanja hitnog premještaja podnosioca predstavke, iz ćelije u kojoj trenutno boravi, u ćeliju u kojoj uslovi odgovaraju onima u kojoj je boravio nakon avgusta 2009. godine, a najkasnije u roku od tri mjeseca od dana objave ove odluke.

Isplata gore navedenih iznosa naknade nematerijalne štete i troškova postupka, kao i premještaj podnosioca predstavke u drugu ćeliju, predstavljaće konačno razrješenje predmetnog slučaja.

Polazeći od obaveze Visokih strana ugovornica da obezbijede djelotvornu implementaciju Konvencije na nacionalnom nivou, u smislu da su sudovi „čuvari“ u nacionalnim sistemima i da treba da obezbijede punu, djelotvornu i direktnu primjenu Konvencije u svijetlu bogate sudske prakse Evropskog suda, a uz poštovanje principa supsidijarnosti, Evropski sud je primjenom nove metodologije rada tog Suda, a koja se odnosi na vanraspravno rješavanje predmeta (“Non-contentious phase“) i IMSI proceduru (“Immediate and simplified communications”) dana 29.06.2021.godine dopisom-pismom obavijestio Kancelariju zastupnika Crne Gore pred Evropskim sudom za ljudska prava (u daljem tekstu: „Kancelarija zastupnika“) da je crnogorski državljanin Ljubo Bigović (u daljem tekstu: „podnosilac predstavke“) podnio novu pojedinačnu predstavku.

Naime, podnosilac predstavke iznio je žalbene navode u pogledu dužine trajanja pritvora i loših materijalnih uslova u pritvoru (član 3 Konvencije), suđenja u razumnom roku i hitnog ispitivanja zakonitosti pritvora (član 5 stav 1 i 3 Konvencije), prava na pravično suđenje (član 6 Konvencije), prava na poštovanje porodičnog života (član 8 Konvencije) i prava na djelotvorni pravni lijek (član 13 Konvencije), međutim Evropski sud je odlučio da istu komunicira državi Crnoj Gori po osnovu žalbenih navoda iz člana 3 Konvencije, odnosno materijalnih uslova u pritvoru.

Kako je Evropski sud u svojoj prvoj presudi Bigović protiv Crne Gore (br. 48343/16) od 19. marta 2019.godine, već jednom utvrdio povredu člana 3 Konvencije, u pogledu uslova u pritvoru i člana 5 stav 1 i 3 Konvencije, u pogledu dužine trajanja pritvora i koja presuda, od strane pravosudnih organa – sudova Crne Gore, kada je u pitanju individualna mjera, još uvijek nije izvršena (podnosilac predstavke se još uvijek nalazi u pritvoru, a krivični postupak i dalje nije pravosnažno okončan), to se navedeni predmet nalazi pod standardnim nadzorom Komiteta ministara Savjeta Evrope, koji sa naročitom pažnjom prati dalje postupanje svih nadležnih državnih organa u predmetnom postupku.

Koristim priliku da naglasim da se radi o krivičnom predmetu u kojem je Vrhovno državno tužilaštvo Crne Gore – Odjeljenje za suzbijanje organizovanog kriminala, korupcije, terorizma i ratnih zločina još 2006.godine podiglo optužnicu protiv više lica i zbog više krivičnih djela, uključujući i krivično djelo teško ubistvo putem podstrekavanja izvršenog na štetu visokog policijskog funkcionera, a crnogorski sudovi su, do sada, po osnovu predmetne optužnice donosili presude na različitim nivoima nadležnosti, više od deset puta.

Nadalje, koristim priliku da istaknem da je navedeni predmet 2019.godine od strane Ustavnog suda Crne Gore vraćen na ponovno odlučivanje zbog povrede prava na pravično suđenje u odnosu na lica obuhvaćena optužnicom iz 2006.godine. Vrhovni sud Crne Gore je rješenjem od septembra 2020.godine usvojio kontrolni zahtjev branilaca podnosioca predstavke i drugih okrivljenih i naložio prioritetno rješavanje predmeta.

Predmet se i dalje nalazi u radu pred Apelacionim sudom Crne Gore i postupak još uvijek nije okončan.

Imajući u vidu prethodno navedeno, to je konkretan predmet od strane Evropskog suda dobio oznaku hitnog predmeta, s obzirom na to da se naznačene pritužbe odnose na uslove u pritvoru i dužinu trajanja pritvora. Predstavka je stoga Kancelariji zastupnika komunicirana uz postavljena pitanja od strane Evropskog suda, a koja su se isključivo odnosila na uslove u pritvoru.

Polazeći od obavezne primjene odredaba Konvencije u unutrašnjem nacionalnom pravnom sistemu i bogate sudske prakse Evropskog suda u vezi sa uslovima u pritvoru, stanja u spisima predmeta, kao i izuzetno značajnog predmeta i pravnih pitanja o kojima se odlučuje pred Evropskim sudom, Kancelariji zastupnika je Evropski sud uz pojedinačnu predstavku komunicirao i prijedlog deklaracije o prijateljskom poravnanju, a što je u skladu sa novom procedurom rada koja je u primjeni pred Evropskim sudom.

U prijedlogu deklaracije o prijateljskom poravnanju, pored novčane nadoknade nematerijalne štete u iznosu od 1.800,00 € (hiljadu i osam stotina eura) i troškova postupka u iznosu od 500,00 € (pet stotina eura), državi je predočena obaveza obezbjeđivanja hitnog premještaja podnosioca predstavke, iz ćelije u kojoj trenutno boravi, u ćeliju u kojoj uslovi odgovaraju onima u kojoj je boravio nakon avgusta 2009. godine.

Nakon temeljnog i sveobuhvatnog ispitivanja i analiziranja dostavljene dokumentacije (koja je obuhvatala više stotina stranica iz većeg broja postupaka koje je pred nadležnim pravosudnim organima vodio podnosilac predstavke) i utvrđivanja relevantnih činjenica od značaja za predmetni postupak, a u nedostatku procesnih osnova za osporavanje predstavke po osnovu neprihvatljivosti, prihvaćen je prijedlog deklaracije o prijateljskom poravnanju, koji je u skladu sa svojom sudskom praksom državi Crnoj Gori ponudio Evropski sud.

Navedeno prijateljsko poravnanje u predmetu Bigović protiv Crne Gore (br. 43763/20), zaključeno je nakon što je Vlada Crne Gore prethodno dala saglasnost za zaključenje istog, a u cilju poštovanja ljudskih prava ustanovljenih Konvencijom i Protokolima uz nju, koji obavezuju državu Crnu Goru.