U cilju što efikasnijeg sprovođenja posebnog nadzora nad karantinskom bakterijom Xylella fastidiosa, kao i upravljanja kriznom situacijom u slučaju njene iznenadne pojave, održana je edukacija predstavnika nadležnih službi za zdravlje bilja Crne Gore, Srbije, Bosne i Hercegovine, Albanije i Kosova. 

Edukacija je održana u Italiji u Mediteranskom poljoprivrednom institutu  (CIHEAM) u Bariju (Valenzano), u okviru projekta “RIGENESI”, koji je osmišljen kao „Istraživački kamp za obuku“ sa ciljem da podstakne obuku mediteranskog područja, razmjenu dobrih praksi i inovacija u upravljanju bolešću koju prouzrokuje karantinska bakterija Xylella fastidiosa na velikom broju biljaka sa akcentom na masline i vinovu lozu. 

Edukacija je održana u periodu od 02.-08. novembra 2025. godine, na kojoj su kao predstavnice Crne Gore učestvovale pomoćnica direktora za fitosanitarnu oblast Zorka Prljević i samostalna savjetnica za zdravstvenu zaštitu bilja Gordana Fuštić.

Brojni eksperti su kroz prezentacije i aktivnu diskusiju sa učesnicima, ukazali na najsavremenije stanje kada je u pitanju karantinska bakterija Xylella fastidiosa: genetsku varijabilnost, biljke domaćine, simptomatologiju, distribuciju, epidemiologiju, biologiju i ekologiju insekata vektora, dijagnostiku i kontrolu. Kao važan segment u upravljanju kriznom situacijom, eksperti su dali osvrt i na važnost sprovođenja kampanje komunikacije i podizanja svijesti građana jer je to način za aktivno uključivanje građana u sprovođenje fitosanitarnih mjera, kao i sprečavanja opstrukcije istih.

Kao osnov za obavezu sprovođenja mjera, predstavljeno je zakonodavstvo Evropske unije: Regulativa EU 2020/1201 sa izmjenama, koja se odnosi na bakteriju Xylella fastidiosa i Regulativa EU 2016/2031 sa fokusom na izradu kriznog plana.

U cilju predstavljanja izazova prilikom kontrole bakterije Xylella fastidiosa i ogromnih šteta koje je prouzrokovala na brojnim područjima u južnom dijelu Italije, eksperti su dali pregled trenutnog stanja u regiji Apulija, uključujući i terensku aktivnost učesnika u prepoznavanju simptoma, prikupljanje uzoraka, geopozicioniranje, način upravljanja insekatima-vektorima ove bakterije, kao i edukaciju o mjerama iskorjenjivanja (eradication) ali i obuzdavanja (containment) u slučaju kada iskorjenjivanje nije moguće. Učesnicima je predstavljen i Akcioni plan regiona Pulja u kome su smjernice EU za kontrolu bakterije Xylella fastidiosa, uzorkovanje (biljke i insekti vektori), iskorenjivanje/obuzdavanje/ kompenzacija.  Istaknuta je važnost redovne kontrole rasadnika sadnog materijala, ne samo od strane službenih lica već i od strane zaposlenih u rasadnicima.

U okviru radionica predstavljen je sistem RiBESS, alat za procjenu broja uzoraka u skladu sa rizikom, kao i predstavljanje web stranice „Emergenza Xylella“.

Uzimajući u obzir da je maslinarstvo veoma važna djelatnost u ovoj regiji, italijanski naučnici su istraživali različitu osjetljivost genetskih resursa i stvaranje otporne sorte sa kojom pokušavaju revitalizovati uništeno područje i zasnovati nove zasade otpornom sortom. Osim teorijskog dijela, učesnicima je upriličen i razgovor sa prerađivačem maslina i proizvođačem sadnog materijala maslina.