Spoljna trgovina

Autor: Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma
Sadržaj:
Instrumenti spoljnotrgovinske politikeRobni režimiIzvozne subvencijeMeđunarodni ugovori i konvencijeMeđunarodna saradnjaMeđunarodni pravni instrumenti i režimiNormativni i institucionalni okvir saradnje organa državne uprave i fizičkih i pravnih licaObaveze i prava izvoznika/uvoznikaUsluge koje obavlja nadležni organ za spoljnu trgovinu kontrolisanom robomRegistracija lica za vršenje spoljne trgovine naoružanjem i vojnom opremom DozvolePotvrda krajnjeg korisnika (End User Certificate) - glavni dokument u izvozu NVOPropisiOstali propisi

Vlada Crne Gore smatra unapređenje opšteg dobra svih građana Crne Gore najvećim prioritetom. Odlučna u svojoj namjeri da koristi sva potrebna i cjelishodna sredstva radi ostvarivanja svog cilja, ukljućujući uvođenje mjera usmjerenih ka intenzivnom podsticanju ekonomskog rasta i razvoja Crne Gore, Vlada je odlučila da se, kao bitan dio ukupnih napora, moraju uvesti mjere usmjerene na bitno povećanje nivoa i opsega spoljne trgovine i ekonomskih aktivnosti izmedju Crne Gore i ostalih zemalja i geografskih oblasti.

Liberalizacija pravnog okvira, kojim se reguliše spoljna trgovina i ekonomska aktivnost, na način konzistentan sa sporazumima Svjetske Trgovinske Organaizacije, Evropska Unije i opšte prihvaćene medjunarodne prakse najbolji je i najefikasniji način za ostvarivanje takvog porasta. Shodno navedenim postulatima Crna Gora je usvojila brojne propise kojim se uređuje oblast spoljnotrgovinskog prometa robama i uslugama.

Spoljnotrgovinski poslovi imaju prožimajući karakter kroz sve privredne sektore. Organ državne Uprave u Crnoj Gori, u čijoj je nadležnosti spoljna trgovina, kao i utvrđivanje principa i strategije politike i režima spoljne trgovine i usklađivanje te politike sa međunarodnim propisima koji regulišu ovu oblast je Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma.

U Direkciji za politiku i režim spoljne trgovine obavljaju se poslovi koji se odnose na: praćenje i analiziranje uticaja trgovinske politike i relevantne zakonske regulative na trgovinske odnose sa inostranstvom; sprovođenje propisa koji se odnose na robe koje su na posebnom režimu izvoza, uvoza i tranzita; sprovođenje postupaka i predlaganje mjera za zaštitu domaćeg tržišta od prekomjernog uvoza; otklanjanje posledica subvencionisanog izvoza, kao i uvoza po damping cijenama; predlaganje i učestvovanje u izradi zakona i drugih propisa kojima se uređuje spoljnotrgovinski sistem; vršenje nadzora nad obavljenim poslovima spoljne trgovine; upis i brisanje iz Registara, izdavanje dozvola i druge poslove propisane Zakonom o spoljnoj trgovini naoružanjem i vojnom opremom; sistem kontrole spoljne trgovine naoružanjem, vojnom opremom i robom dvostruke namjene (kontrolisanom robom) kao i vršenje nadzora nad obavljenim poslovima spoljne trgovine kontrolisanom robom; nadzor nad sprovođenjem Zakona o potvrđivanju Sporazuma o trgovini oružjem; pripremu i davanje mišljenja na nacrte i predloge zakona i drugih propisa koje pripremaju drugi organi; davanje stručnih uputstava, mišljenja i tumačenja; donošenje rješenja u upravnim stvarima i poslovima upravnog nadzora; praćenje i analiziranje uticaja sistemskih rješenja i mjera na spoljnotrgovinsku razmjenu i druge oblasti ekonomskih odnosa sa inostranstvom; praćenje i analiziranje instrumenata carinske i vancarinske zaštite; predlaganje osnivanja slobodnih zona i skladišta kao i vršenje nadzora i kontrole nad radom slobodnih zona; donošenje zakona i drugih propisa u vezi sa robom koja se može upotrijebiti za izvršenje smrtne kazne, mučenje ili drugo okrutno, neljudsko ili ponižavajuće postupanje ili kažnjavanje (antitortura); vršenje nadzora i kontrole nad obavljenim poslovima spoljne trgovine(antitortura); pripremu i predlaganje izmjena i dopuna zakona i drugih propisa u cilju usaglašavanja sa međunarodnim propisima kojima se ta materija reguliše; pripremu i predlaganje dozvola/saglasnosti i drugih upravnih akata u vezi sa sprovođenjem propisa koji se odnose na politiku i režim spoljne trgovine; saradnja sa domaćim i međunarodnim institucijama i organizacijama; pružanje stručne pomoći privrednim subjektima u vezi propisa kojima se uređuje spoljnotrgovinski sistem.

Instrumenti spoljnotrgovinske politike

Učesnici u spoljnotrgovinskom poslovanju u Crnoj Gori mogu biti izloženi delovanju sljedećih instrumenata državne spoljnotrgovinske politike:

Robni režimi

  • slobodan uvoz/izvoz – nema uslova za obavljanje spoljnotrgovinskog posla;
  • režim dozvola  – obavezne dozvole administrativnog državnog organa (npr. lekovi, medicinska sredstva, hemikalije, eksplozivi, oružje, roba dvostruke namene - videti odluku o režimima, NVO odnosno RDN) i
  • kvote – evidentiraju se u carinskoj bazi (npr. šećer).

Izvozne subvencije

  • povraćaj carinskih i drugih uvoznih dažbina – pravo na povraćaj prilikom izvoza robe ili usluge domaće proizvodnje, koja je naplaćena u konvertibilnoj valuti ili uvoza robe na osnovu kompenzacionog posla ili prebijanja duga sa potraživanjem;
  • povraćaj vozarine – podsticaj za povraćaj dela plaćene vozarine za prevoz od naše granice do odredišta kupca (dnevna i nedeljna štampa, knjige, časopisi, filmovi itd.);
  • izvozni podsticaji – iz posebno formiranih fondova u svrhu podsticaja izvoza prioritetnih sektora definisanih ekonomskom politikom (stoka, žitarice, itd.)
  • posebni podsticaji – kroz oslobađanje izvoza od poreza na dodatu vrednost (PDV), kao i pravo na povraćaj poreza plaćenog po osnovu kupovine komponenti koje se ugrađuju u izvozne proizvode.

Međunarodni ugovori i konvencije

Djelovanje Vlade Crne Gore na planu ispunjavanja obaveza koje proizilaze iz multilateralnih sporazuma o kontroli naoružanja, razoružanja i neproliferacije je usmjereno ka integraciji u strukture koje stvaraju sigurne mehanizme očuvanja mira i bezbjednosti, uz uvažavanje interesa svih država. Pored stvaranja institucionalnog okvira za bilateralnu i multilateralnu saradnju u oblasti bezbjednosti, nadležni organi preduzimaju neophodne radnje na planu izgradnje odgovarajuće legislativne osnove, što obuhvata ratifikaciju i implementaciju međunarodnih sporazuma u oblasti razoružanja, neproliferacije, kontrole naoružanja, borbe protiv terorizma i organizovanog kriminala.

Crna Gora se dosljedno zalaže za primjenu svih međunarodnopravnih instrumenata koji regulišu oblast razoružanja i kontrole naoružanja i podržava svaku novu konstruktivnu inicijativu usmjerenu ka jačanju i proširivanju međunarodne saradnje u interesu smanjenja i eliminisanja rizika i posljedica proizvodnje i upotrebe bilo koje vrste oružja ili ubojnih sredstava.

Nakon proglašenja nezavisnosti 3. juna 2006. godine, Crna Gora je sukcesorskom izjavom preuzela sporazume koji su u saglasnosti sa njenim pravnim sistemom i postala aktivna učesnica u sprovođenju većine važnih međunarodnih ugovora i konvencija u oblasti razoružanja i kontrole naoružanja.

Na planu razoružanja, neproliferacije i kontrole naoružanja, Crna Gora aktivno učestvuje u sprovođenju niza drugih međunarodnih instrumenata, među kojima su: Bečki dokument 99, Dokument OEBS o malom oružju 2000, Dokument OEBS o skladištima konvencionalne municije 2003, Dokument OEBS o sertifikatima o krajnjem korisniku 2004, Dokument OEBS o trgovinskom posredovanju (brokeringu) 2004, Dokument OEBS o lakim prenosivim sistemima protivvazdušne odbrane 2003.g. (MANPADS), Zaključni dokument pregovora po članu IV. Aneksa 1B Opšteg okvirnog sporazuma za mir u BiH (Dejtonskog sporazuma).

Na planu neproliferacije oružja za masovno uništenje i borbe protiv terorizma, Crna Gora radi na unapređenju zakonodavnog okvira za implementaciju rezolucije UN 1373 i 1540. Akcioni plan za sprovođenje rezolucije 1540 za period 2014-2018 je usvojen u maju 2014. godine, nakon čega je formirano i Koordinaciono tijelo za njegovo sprovođenje. Istovremeno, pripremljen je ažurirani izvještaj o sprovođenju nevedene rezolucije koji je dostavljen nadležnom komitetu Ujedinjenih nacija.

Crna Gora je potpisnica Haškog kodeksa protiv širenja balističkih projektila (HCOC) i redovno podnosi godišnje izvještaje u vezi sa njegovom implementacijom.

Na planu kontrole malog i lakog naoružanja, Crna Gora implementira Program akcije UN za spriječavanje, suzbijanje i iskorjenjivanje nedozvoljene trgovine malim oružjem i lakim naoružanjem u svim njegovim aspektima, polazeći, prije svega od sljedećih međunarodnih dokumenata:

Konvencije Ujedinjenih nacija protiv transnacionalnog organizovanog kriminala i Protokola o zabrani nelegalne proizvodnje i transfera vatrenog oružja, svih njegovih komponenti i municije;

Akcionog programa Ujedinjenih nacija za sprečavanje, iskorjenjivanje i borbu protiv ilegalne trgovine lakim i malokalibarskim naoružanjem u svim njenim oblicima;

Plana akcije Organizacije za bezbjednost i saradnju u Evropi (OEBS) u vezi sa SALW;

Regionalnog pravilnika o mikro-razoružanju za Jugoistočnu Evropu (RMDS);

Pored toga što je članica međunarodnih ugovora u oblasti razoružanja i kontrole naoružanja, a u cilju pružanja podrške i doprinosa u izgradnji i jačanju kako regionalne tako i evropske stabilnosti i bezbijednosti, Crna Gora sprovodi i niz aktivnosti u skladu sa sljedećim međunarodnim dokumentima:

  • Bečkim dokumentom 99;
  • Ugovorom o konvencionalnim snagama u Evropi (CFE), i
  • Ugovorom o otvorenom nebu (Treaty on Open Skies).

Crna Gora, u postupku kontrole spoljne trgovine naoružanjem, vojnom opremom i robom dvostruke namjene primjenjuje sveobuhvatnije kriterijume u odnosu na one koje predviđa Ugovor o trgovini oružjem (ATT) koji je Crna Gora ratifikovala u julu 2014. godine. Rukovođena time da svako unaprijeđenje odgovorne kontrole izvoza, uvoza i transfera oružja, povećava kako regionalnu tako i globalnu bezbjednost, Crna Gora je u grupi zemalja koje su prve pristupile Međunarodnom sporazumu o kontroli trgovine oružjem te je ujedno i Ratifikovala sporazum. Crna Gora je donijela Zakon o potvrđivanju sporazuma o trgovini oružjem ("Službeni list Crne Gore - Međunarodni ugovori, broj 9/2014" od 4.8.2014. god.):

Međunarodna saradnja

Organ nadležan za poslove spoljne trgovine, je od 2007. godine, ostvario brojnu saradnju sa medjunarodnim organizacijama i institucijama koje pružaju podršku zemljama JIE u oblasti kreiranja, harmonizacije nacionalnih sa EU propisima kao i implementacije zakonske legislative u oblasti spoljne trgovine kontrolisanom robom. Takav oblik saradnje u bitnome doprinosi sticanju novih zananja i iskustava što za rezultat ima veću efikasnosti u oblasti kontrole kontrolisanom robom.

Gore navedeni oblik saradnje ostvaren je sa sljedećim medjunarodnim organizacijama i institucijama:

  • BAFA- Savezna kancelarija Njemačke za ekonomiju i kontrolu izvoza;
  • Vlada US preko EXBS programa;
  • COARM- Radno tijelo EU za podršku u oblasti kontrole izvoza naoružanja i vojne opreme;
  • UNODC;
  • UNDP-SEESAC;
  • SIPRI;
  • OPCW;
  • Norveška Vlada;
  • OSCE,
  • UN.

Međunarodni pravni instrumenti i režimi

Međunarodni kontrolni režimi su:

Vasenar aranžman (Wassenaar Arrangement - WA) - www.wassenaar.org

Grupa nuklearnih snabdjevača (Nuclear Suppliers Group – NSG) - www.nuclearsuppliersgroup.org.

Zenger komitet (Zangger Committee) - www.zanggercommittee.org

Australska grupa (The Australia Group – AG) - www.australiagroup.net

Režim kontrole raketne tehnologije (Missile Technology Control Regime – MTCR) - www.mtcr.info

 

Normativni i institucionalni okvir saradnje organa državne uprave i fizičkih i pravnih lica

U spoljnotrgovinskom poslu, od njegovog predugovaranja, ugovaranja, u toku realizacije i nakon toga, učestvuje veliki broj aktera iz proizvodnog, trgovinskog, uslužnog, pa i administrativnog, državnog sektora.

Spoljnotrgovinski posao, u smislu Zakona o spoljnoj trgovini, zaključuju neposredni učesnici u poslu: izvoznik i uvoznik. Radi realizacije, u posao se uključuju i posredni učesnici u poslu (banke, špediteri, transportna preduzeća, osiguravajuća društva i dr.), koji izvršavaju svoju obavezu u određenoj fazi posla. Svaki učesnik u poslu, u zemlji izvoza, ima svog poslovnog partnera u zemlji uvoza. Posredni učesnici u poslu nijesu registrovani za obavljanje spoljnotrgovinskih poslova i poseduju znanja iz određenog segmenta posla. Oni izvršavaju naloge neposrednih učesnika u poslu. Zajedno sa neposrednim učesnicima ovi akteri grade spoljnotrgovinsku mrežu zemlje u širem smislu.

Obaveze i prava izvoznika/uvoznika

Nosilac izvoznog posla je izvoznik. Izvoznik je pravno ili fizičko lice ili preduzetnik, sa sjedištem na teritoriji Crne Gore, registrovano na teritoriji Crne Gore, koje ima obavezu da isporuči robu, izvrši uslugu, izvede radove ili prenese znanje i tehnologiju, kupcu rezidentu druge države i pravo da za to naplati ugovorenu vrijednost.

Osnovna obaveza izvoznika je isporuka ugovorene robe odnosno izvršenje posla o roku, a u skladu sa ugovorenim uslovima, dok je osnovna obaveza uvoznika plaćanje ugovorene vrednosti u roku i po ugovorenim uslovima plaćanja.

Osnovno pravo izvoznika je naplata isporučene robe odnosno izvršenog posla u roku prema ugovorenim uslovima i rokovima, dok je osnovno pravo uvoznika pravo na isporuku robe odnosno izvršenje posla o roku, a u skladu sa dogovorenim uslovima.

Nosilac uvoznog posla je uvoznik. Uvoznik je pravno ili fizičko lice ili preduzetnik, sa sjedištem na teritoriji Crne Gore, registrovano na teritoriji Crne Gore, koje ima obavezu da plati robu, uslugu, radove, znanje i tehnologiju prodavcu, rezidentu druge države i pravo na isporuku plaćene vrijednosti ugovorene robe odnosno izvršenje usluge i ostalih ugovorenih poslova.

Izvoznik i uvoznik, u smislu Zakona o spoljnoj trgovini, mogu biti i vjerske, sportske, humanitarne i ostale organizacije, sa boravištem odnosno sjedištem na teritoriji Crne Gore, kada izvoz i uvoz vrše isklјučivo za sopstvene potrebe.

Usluge koje obavlja nadležni organ za spoljnu trgovinu kontrolisanom robom

 

Registrovanje lica (pravnih i fizičkih) za obavljanje poslova spoljne trgovine kontrolisanom robom

Prijem zahtjeva i izdavanje pojedinačnih dozvola

Izdavanje Sertifikata krajnjeg korisnika, Međunarodnog uvoznog sertifikata i drugih dokumenata koji prate spoljnu trgovinu kontrolisanom robom

Izdavanje mišljenja da li određena roba podleže kontroli, odnosno da li je za njen izvoz/uvoz potrebna dozvola

Nadzor i kontrola spoljnotrgovinskih poslova

Pravo na korišćenje usluga imaju sva pravna i fizička lica.

Dozvole za Uvoz/Izvoz/Brokering/vršenje usluga tehničke pomoći mogu dobiti lica, u skladu sa definisanim zakonskim normama.

Gdje i kako

Kompletiranje i predaja dokumentacije u papirnoj formi.

Dokumentacija se predaje na arhivi Ministarstva, 4 sprat u vremenu od 8 do 15 svakog radnog dana.

U toku je izrada projekta koji će obuhvatiti mogućnost podnošenja zahtjeva elektronskim putem.

Ministarstvo ekonomskog razvoja i turizma,

Rimski Trg 46

Radno vrijeme sa strankama: 10-13 sati.

Informacije za privrednike: 

Sistem kontrole izvoza i uvoza naoružanja, vojne opreme i robe dvostruke namjene – kontrolisana roba obuhvata:

  • izdavanje pojedinačnih dozvola po posebnoj proceduri;
  • donošenje Nacionalne kontrolne liste naoružanja, vojne opreme i robe dvostruke namene;
  • kontrolu i provjeru Potvrde krajnjeg korisnika (End User Certificate) i ostalih dokumenata u izvozu kontrolisane robe;
  • izdavanje sertifikata za uvoz kontrolisane robe, nakon kontrole i provere zahtjeva i dokumentacije;
  • izdavanje rešenja u sprovedenom upravnom postupku;
  • izdavanje saglasnosti za ponovni izvoz;
  • kontrolu nakon izdavanja dozvole.

Registracija lica za vršenje spoljne trgovine naoružanjem i vojnom opremom 

Poslovima spoljne trgovine naoružanjem i vojnom opremo mogu da se bave privredna društva – pravna lica ili preduzetnici, koji su registrovani za obavljanje spoljnotrgovinskih poslova kod ovog Ministarstva, upisom u Registar.

U Registar može biti upisano pravno lice ili preduzetnik:

nad kojim nije pokrenut stečajni postupak;

koje nema neizmirenih carinskih i poreskih obaveza;

koje nije u blokadi na dan podnošenja zahtjeva;

čije odgovorno lice nije kažnjavano ili se protiv njega ne vodi krivični postupak, u skladu sa članom 13 stav 3 tačka 5 Zakona.

Fizičko lice koje vrši spoljnu trgovinu kontrolisanom robom za lične potrebe, ne upisuje se u Registar.

Pravno lice ili preduzetnik koje vrši nekomercijalni izvoz i uvoz, ne upisuje se u Registar.

Dozvole

Dozvola je isprava koja se, na zahtev podnosioca, izdaje za izvoz i uvoz RDN, brokerske usluge i tehničku pomoć.

Rok važenja dozvole je do jedne godine. Dozvole se izdaju na period od godinu dana s tim da postoji mogućnost produženja roka važenja istih na još jednu godinu, ukoliko su ispunjeni uslovi propisani osnovnim zakonom, kao i ZUP-om..

Dozvola glasi na podnosioca zahtjeva za izdavanje dozvole i ne može biti prenijeta na drugo lice. Podnosilac zahtjeva može biti lice koje je registrovano za obavljanje spoljnotrgovinske djelatnosti.

Rok za odlučivanje o podnijetom zahtjevu je 10 dana od dana dobijanja posljednje saglasnosti sljedećih organa:

  • ministarstvo nadležno za poslove odbrane;
  • ministarstvo nadležno za spoljne poslove;
  • ministarstvo nadležno za unutrašnje poslove i
  • organ državne uprave koji je nadležan za poslove nacionalne bezbednosti.

Potvrda krajnjeg korisnika (End User Certificate) - glavni dokument u izvozu NVO

Uz zahtjev za izdavanje dozvole podnosilac zahtjeva dužan je da shodno čl. 18  Zakona o spoljnoj trgovini naoružanjem i vojnom opremom, dostavi originalnu potvrdu krajnjeg korisnika (End User Certificate) dobijenu od strane zvaničnog organa države krajnjeg korisnika, ili drugu odgovarajuću potvrdu ili dokument izdat od strane nadležnog organa zemlje krajnjeg odredišta, koja nije starija od šest mjeseci, prevod originalne potvrde ovjeren od strane ovlašćenog sudskog tumača, kao i druge podatke potrebne za odlučivanje, po zahtjevu nadležnog ministarstva.

Zakon predviđa i mogućnost provjere potvrde krajnjeg korisnika (sertifikata), koju vrši ministarstvo nadležno za vanjske poslove, po zahtjevu organa koji učestvuju u postupku izdavanja dozvole.

 

Propisi

Zakonska regulativa

Ostali propisi

Vezani članci:

O intelektualnoj svojini
Analitička kartica 10.07.-11.07.2023.
Putni nalozi 03. 07. 2023. - 07. 07. 2023.
analitička kartica 03.07.-07.07.2023
Da li vam je sadržaj ove stranice bio od koristi?