U MPNKS održan okrugli sto na temu „Jačanje akademskog integriteta u institucijama visokog obrazovanja Crne Gore”

U prostorijama Ministarstva prosvjete, nauke, kulture i sporta,  u organizaciji Etičkog komiteta održan je okrugli sto na temu „Jačanje akademskog integriteta u institucijama visokog obrazovanja Crne Gore”. Uvodno izlaganje na ovom događaju imala je prof. dr Mara Šćepanović, predsjednica Etičkog komiteta, a zapaženo učešće imali su:  šefica Kancelarije Savjeta Evrope u Crnoj Gori Evgenija Jakumopulu,    koordinator projekta u Savjetu Evrope Miloš Bošković, i prof. dr Igor Đurović, zamjenik predsjednika Etičkog komiteta.

Prof. dr Mara Šćepanović otvorila je okrugli sto i ukratko predstavila dosadašnji rad Etičkog komiteta. Ovom prilikom osvrnula se i na  rad ovog tijela u prvom sazivu, s obzirom da je Zakon o akademskom integritetu koji je usvojen u martu 2019. godine, svoj puni legitimitet dobio izborom prvog saziva Etičkog komiteta u septembru iste godine, kada su bivši članovi EK, zajedno sa Savjetom Evrope u okviru projekta ,,Kvalitetno obrazovanje za sve“ uradili nacrt Etičke povelje, Poslovnik o radu i donijeli odluke na osnovu dvije prijave o kršenju akademskog integriteta. Međutim, obije prijave su oborene na Upravnom sudu i vraćene na ponovno odlučivanje.

 „Poslovnik o radu EK nije bio upodobljen sa upravnim postupkom. To je  bio prvi inpuls da trebamo da promijenimo Pravilnik , što smo i uradili i unijeli još jednu novinu, a to je mogućnost anonimne prijave, koja mora biti potpuna i kompletna. Takođe, u junu ove godine usvojena je Etička povelja, čija  završna odredba glasi da se akti privatnih i samostalnih univerziteta moraju upodobiti sa Etičkom poveljom šest mjeseci od dana donošenja. Uz pomoć Kancelarije Savjeta Evrope u Crnoj Gori , napravljen je sajt Etičkog komiteta na kojem će biti predstavljene sve aktivnosti EK, a koji će vrlo brzo postati javan.” , saopštila je je Šćepanović. 

Šefica Kancelarije Savjeta Evrope u Crnoj Gori, Evgenia Jakumopulu izajvila je da su aktivnosti u oblasti obrazovanja u Crnoj Gori  organizovane i sprovedene po preporuci Komiteta ministara Savjeta Evrope kako bi obezbijedile kvalitet obrazovanja i osigurale principe ETINED-a, Panevropske platforme o etici, transparentnosti i integritetu u obrazovanju.

 „Ključno dostignuće u ovom smislu, na zakonodavnom nivou, je donošenje Zakona o akademskom integritetu, koji je prvi zakon te vrste u Evropi. Usvojen od strane parlamenta u martu 2019. godine, Zakon se bavi različitim oblicima nedoličnog akademskog ponašanja, pitanjima plagijata, etičkim kodeksima i uvodi minimalni standard za zaštitu akademskog integriteta u svim visokoškolskim ustanovama, kako javnim tako i privatnim”, objasnila je Jakumopulu i dodala da Zakon uvodi novinu na institucionalnom nivou što znači da  Etički komitet obavlja poslove očuvanja, unapređenja i zaštite akademskog integriteta i usvaja i prati sprovođenje Etičke povelje. 

„Najveći izazov u radu bila je izrada nacrta Etičke povelje, u kojoj su učestvovali stručnjaci sa Međunarodnog instituta za planiranje obrazovanja UNESCO-a  i održali  nekoliko sastanaka sa radnom grupom od oktobra 2020. do januara 2021. godine kada je Povelja  bila finalizovana i spremna za usvajanje. Stručnjaci su utvrdili da se Povelja bavi većinom relevantnih oblasti i da je u skladu sa etičkim kodeksima u Evropi , te da se može uporediti sa sličnim poveljama usvojenim širom svijeta”. 

Koordinator projekta u Savjetu Evrope , Miloš Bošković izrazio je zadovoljstvo na prilici da govori o dugom procesu rada na Etičkoj povelji, za koju kaže da je proizvod Zakona o akademskom integritetu. Istakao je da je najveći kvalitet Zakona o akademskom integritetu formiranje Etičkog komiteta i odredba po kojoj su univerziteti obavezni da riješe pojedinačne slučajeve u roku od šest mjeseci, te da u suprotnom slučajevi idu na Upravni sud. 

„Kvalitativni pomak ogleda se u tome da neće biti zastarijevanja slučajeva, kao ranije, nego će akademska zajednica morati da se pozabavi slučajevima plagijerizma i ostalim slučajevima nečasnog akademskog ponašanja”, naglasio je Bošković. Etička povelja prema njegovim riječima predstavlja  krovni dokument za sve etičke dokumente u zemlji, odnosno skup etičkih načela koji usmjerava etičko ponašanje. 

Prof. dr Igor Đurović, potpresjednik Etičkog komiteta, ujedno je i tvorac Pojmovnika tipova kršenja akademskog integriteta čija je namjena da popiše širi spisak tipova kršenja akademskog integriteta iz relevantnih domaćih i međunarodnih izvora. Kako navodi Đurović, cilj Pojmovnika je da se akademska zajednica upozna i sa drugim prepoznatim načinima narušavanja akademskog integriteta koji, po sofisticiranosti i težini dokazivanja, mogu biti mnogo problematičniji od onih koje je kodifikovao Zakon. U tom smislu, Đurović je detaljno informisao prisutne o smjernicama za prepoznavanje neetičnog ponašanja u nauci, čak i onda kada kršenja akademskog integriteta nijesu određena u Zakonu ili ih je teško istraživati. 

Nakon izlaganja, gosti okruglog stola bili su pozvani da učestvuju u dikusiji, kako bi se kroz razmjenu iskustava, stručnih mišljenja i sugestija, na konstruktivan način ova oblast mogla još više unaprijediti