UN sankcije – Irak

Autor: MINISTARSTVO VANJSKIH POSLOVA CRNE GORE

UN SANKCIJE - IRAK

Dana 2. avgusta 1990. godine, Irak je izvršio invaziju na Kuvajt. Rezolucija Savjeta bezbjednosti UN 660 (1990), donesena istog dana, zahtijevala je hitno povlačenje iračkih snaga iz Kuvajta. Nakon neuspjeha Iraka da ispuni zahtjev, Savjet bazbjednosti UN-a je 6. avgusta 1990. godine uveo sveobuhvatne sankcije Iraku (Rezolucija SB UN 661(1990)). Sveobuhvatne sankcije su se odnosile na zabranu uvoza ili izvoza sve robe, proizvoda, finansijskih i ekonomskih resursa u ili iz Iraka. Kasnije je dopunjena zabranom avijacije (Rezolucija SB UN 670 od 25. septembra 1990. godine) i ograničenjima na uvoz i izvoz konvencionalnog oružja i oružje za masovno uništenje u Irak i iz njega (Rezolucija SB UN 687 od 3. aprila 1991. godine).

Rezolucijom SB UN 687 osnovan je fond za kompenzaciju potraživanja koja su rezultat iračke okupacije Kuvajta. Nakon više od decenije diplomatskog neuspjeha i sveobuhvatnih ekonomskih sankcija zbog neuspjeha Iraka da ispuni zahtjeve UN-a (uključujući isplatu reparacija Kuvajtu i otkrivanje i uništavanje oružja za masovno uništenje), koalicija predvođena SAD izvršila je invaziju na Irak u martu 2003. godine i zbacila tamošnju vladu u maju 2003. godine, a na osnovu navoda o postojanju oružja za masovno uništenje u zemlji. Iako invaziju nije odobrio Savjet bezbjednosti UN-a, uspostavljen je formalni režim okupacije. Privremeni režim, koji su priznale obje države i UN, pokrenuo je radikalnu reorganizaciju Bathističke iračke države, demontirajući vojsku i osnovne državne institucije.

Dana 22. maja 2003.godine, prepoznajući i pozdravljajući napore koje je Irak uložio da formira vladu zasnovanu na vladavini prava koja pruža jednaka prava i pravdu svim iračkim građanima, 22. maja 2003. Savjet bezbjednosti UN je ukinuo sve restriktivne mjere protiv Iraka, osim embarga na oružje (Rezolucija 1483 (2003)). Trenutno se primenjuju samo posebna ograničenja u oblastima trgovine robom koja pripada iračkom kulturnom nasljeđu i zamrzavanje imovine posebno usmjereno na bivšeg iračkog predsjednika Sadama Huseina, njegovu užu porodicu i visoke zvaničnike njegovog režima.

Rezolucije

Rezolucijom SB UN 1483 (2003), donesenom 2003. godine, Savjet bezbjednosti je, nakon što je podsjetio na sve prethodne Rezolucije o situaciji između Iraka i Kuvajta, ukinuo trgovinske sankcije protiv Iraka (isključujući embargo na oružje) i ukinuo Program Nafta za hranu. Rezoluciju su izradile Sjedinjene Države, a sponzorisali su je Španija i Ujedinjeno Kraljevstvo; odobrilo ga je 14 od 15 članica Savjeta bezbjednosti jer Sirija nije učestvovala u glasanju.

Rezolucijom SB UN 1518 (2003), donesenom 2003. godine, osnovana je komisija za istragu finansijske imovine koju su iz zemlje uklonile osobe povezane sa Sadamom Huseinom. Savjet bezbjednosti je podsjetio na odluku da se raspusti komitet osnovan Rezolucijom 661 (1990) i da sve države sprovedu obaveze iz Rezolucije 1483 (2003). Utvrđeno je da situacija u Iraku, iako se poboljšala, i dalje predstavlja prijetnju međunarodnom miru i sigurnosti.

Rezolucijom SB UN 1546 (2004), donesenom 2004. godine, podržava se formiranje suverene Privremene vlade Iraka, kako je predstavljeno 1. juna 2004.godine, koja će preuzeti punu odgovornost i ovlašćenja do 30. juna 2004. godine za upravljanje Irakom, uz uzdržavanje od preduzimanja bilo kakvih radnji koje utiču na sudbinu Iraka nakon ograničenog prelaznog perioda dok izabrana prelazna Vlada Iraka preuzme dužnost; dalje odlučuje da će mandat multinacionalnih snaga biti revidiran na zahtjev Vlade Iraka ili 12 mjeseci od datuma ove Rezolucije, te da ovaj mandat prestaje nakon završetka političkog procesa navedenog u stavu 4 iznad, i izjavljuje da će ranije prekinuti ovaj mandat ako to zatraži Vlada Iraka. Odlučuje se da se zabrane koje se odnose na prodaju ili snabdijevanje Iraku oružja i pratećeg materijala prema prethodnim rezolucijama neće primjenjivati na oružje ili srodni materijal koji zahtijeva Vlada Iraka ili multinacionalne snage da bi služile ciljevima ove Rezolucije.

Pristup sankcionoj listi

Ažuriranoj sankcionoj listi Komiteta SB UN za Irak moguće je pristupiti na dolje navedenoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1518/materials

Sankcioni komitet SB UN za Irak

Sankcioni komitet SB UN za Irak, u skladu sa rezolucijom SB UN 1518 (2003) koja se odnosi na Irak nadgleda sankcije koje je uveo Savjet bezbednosti UN.

Internet stranici ovog komiteta moguće je pristupiti preko sljedećeg linka:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1518 .

Smjernice komiteta SB UN za Irak dostupne su na sljedećoj internet stranici:

https://www.un.org/securitycouncil/sanctions/1518/guidelines .

Ciljevi sankcija

Neproliferacija, izgradnja mira

Vrsta sankcija