Okrugli sto „Religija i nauka“

Povodom Svjetskog dana nauke za mir i razvoj i zbog ovogodišnje teme Svjetskog dana nauke („Nauka, ljudsko pravo”), Ministarstvo za ljudska i manjinska prava - Direktorat za odnose sa vjerskim zajednicama je organizovalo okrugli sto na temu „Religija i nauka”. Okrugli sto se održao u prostorijama Ministarstva za ljudska i manjinska prava u Podgorici,10. novembra 2018. godine.

Učesnici okruglog stola „Religija i nauka“ (predstavnici akademske zajednice, vjerskih zajednica i nacionalnih institucija) su donijeli zaključke:

-Postoji kompleksan odnos i međuzavisnost između religije i nauke.
-Naučno-tehnološki razvoj ne protivriječi religijskim učenjima u esencijalnom smislu.
-Bez obzira što se nauka osniva na egzaktnom znanju, naučnim dokazima, argumentima, činjenicama, empirijskom iskustvu, čulnoj evidenciji, logičkim istinama i razumu a religija na vjeri, sakralnosti i svetosti, između ove dvije duhovne oblasti ne mora postojati isključivost ili protivriječnost.
-Religija može biti predmet nauke, sociologije religije, filozofije religije, različitih teorijskih i diskurzivnih i teorijskih pristupa kojima se pokušava protumačiti smisao religije, religioznog doživljaja i religijskih učenja.
-Religija i nauka jedna drugu nadopunjavaju i nadograđuju.
-Moć nauke je u racionalnim dokazima i traganju za uzrocima, moć religijske istine zasniva se na tumačenju i uzroka ali i svrha postojanja, smisla stvaranja i vjerovanja u transcedentno utemeljen stvaralački uzrok svijeta.
-Religijska i naučna objašnjenja čine jedinstvo.
-Indikatori religioznosti u razvijenim zemljama pokazuju da razvoj nauke i naučno-tehnološki progres ne utiču na slabljenje religije u sekularnim društvima. Iz ovoga se može zaključiti da razvoj nauke ne umanjuje religioznost.
-Uticaj religije na nauku je takođe evidentan. U prvom redu može se osnovano utvrditi da je crkveno pravo ili pravo izvedeno iz različitih religijskih učenja istorijski uticalo na norme pozitivnog prava.
-Mitologizacija istorije kao i pojava političkih ideologija treba odvojiti od etike i etičkog supstrata u svim velikim monoteističkim religijama, utoliko što se na temeljima religije ne mogu zasnivati nikakve destruktivne političke opcije.
-Sloboda izražavanja i govor mržnje u praksi Evropskog suda za ljudska prava zasnovani su na Evropskoj konvenciji i standardima neophodnim za demokratska društva. Sugestije koje proizilaze iz evropskih standarda su utemeljene na principu zaštite vjerskih ubjeđenja i pripadnosti religijskim učenjima ili vjerskim zajednicama, bez kršenja takvih prava u praksi. Evropski sud kroz svoju praksu osuđuje svaki oblik širenja, pravdanja i podsticanja svih formi diskriminacije.
-Obaveza je države da svojim pravnim mehanizmima zaštiti svaki oblik kršenja ljudskih prava.

Na kraju, učesnici okruglog stola su zaključili da odnos nauke i religije u savremenim društvima može biti podsticajan za razvijanje unutrašnje društvene harmonije, da primijenjena nauka i digitalizacija mogu doprinositi vjerskim institucijama novim tehnologijama i izumima. Religija i moralne vrijednosti, koje su univerzalne, mogu davati vrijednosne orijentacije i kriterijume za prihvatljivost naučnih otkrića. Takođe, učesnici su saglasni da treba osnažiti partnerski odnos vjerskih zajednica i vjerskih institucija sa akademskom zajednicom.