Saopštenje: XVII godina od deklarisanja Crne Gore kao ekološke države

Geografski položaj, karakteristike i prirodni resursi, po mnogo čemu čine Crnu Goru izuzetnom evropskom državom. Na nešto manje od 14.000 kvadratnih kilometara, smještene su izuzetne prirodne vrijednosti, kao što su Bokokotorski zaliv i pješčane plaže južnog dijela jadranske obale, kao i najveće jezero na Balkanu - Skadarsko jezero, kanjon rijeke Tare i brojne planine sjevernog regiona sa netaknutom prirodom, brojnim ledničkim jezerima i vrhovima do 2.500 metara nadmorske visine. Značaj nekih od tih prostora, bilo kao prirodnih rezervata, ili kulturno - istorijskih spomenika, prepoznale su i međunarodne organizacije koje sa bave očuvanjem prirodnog i kulturnog naslijeđa. Tako su Kotorsko-risanski zaliv i kanjon rijeke Tare (kao dio Nacionalnog parka Durmitor) uvršteni u UNESCO-ove programe zaštite svjetske kulturne i prirodne baštine, a Skadarsko jezero na Ramsar listu kao močvarno područje od međunarodnog značaja. Poseban prirodni resurs je 200 kilometara duga obala, uski obalni pojas i morski akvatorijum, koji je specifičan eko-sistem i ujedno dominantni segment turističke privrede.
Prirodni potencijali i svijest o obavezi njihovog očuvanja upravo su bili izvori i pokretači donošenja Deklaracije o Crnoj Gori kao ekološkoj državi. Skupština je tom Deklaracijom iz 1991. godine definisala strateško opredjeljenje, da se dalji razvoj Crne Gore odvija u skladu sa principima i zahtjevima održivosti.
Period od usvajanja Deklaracije, međutim, nije donio zadovoljavajući napredak u operacionalizaciji i implementaciji principa ekološke države. Ipak, uprkos izraženim problemima, Crna Gora ostaje privržena ideji, proklamovanoj tom Deklaracijom. Naš cilj i danas jeste održivi razvoj, odnosno očuvanje i unapređenje resursa i prirodnih vrijednosti, uz poboljšanje ekonomskih i socijalnih uslova. Taj cilj je postavljen i u novim strateškim dokumentima koje je Vlada Crne Gore usvojila, prije svega u Strategiji održivog razvoja - krovnog dokumenta koji treba da obezbijedi neophodan balans u planiranju i realizaciji aktivnosti ekonomskog razvoja i očuvanja životne sredine.
U proteklih godinu dana napravljen je značajan pomak u harmonizaciji nacionalnog zakonodavstva sa zakonodavstvom EU. Ove godine usvojen je Zakon o životnoj sredini i Zakon o zaštiti prirode, kao i niz podzakonskih akata. Počela je primjena Zakona o procjeni uticaja na životnu sredinu, te Zakona o strateškoj procjeni uticaja na životnu sredinu i integrisanom sprječavanju i kontroli zagađenja, koji omogućavaju kvalitetniju ocjenu uticaja pojedinih projekata/planova na životnu sredinu uz učešće javnosti. Nacinalnom politikom zaštite životne sredine, čija je priprema u toku, stvoriće se uslovi za kvalitetniju pripremu nacionalnog akcionog plana za životnu sredinu.
Brojni su i složeni problemi sa kojima se Crna Gora suočava u nastojanju da u društvene i ekonomske reforme ugradi kriterijume održivosti i napravi značajne korake u realizaciji ideje o ekološkoj državi. Iako se Crna Gora ne može okarakterisati kao država sa intenzivnom industrijom, pritisci na životnu sredinu od strane nekoliko krupnih industrijskih postrojenja, ipak su značajni. Zastarjele i visoko zagađujuće tehnologije i neracionalno trošenje resursa kakvi su voda i energija, predstavljaju naslijeđe kojeg se moramo osloboditi.
Vodosnabdijevanje, tretman otpadnih voda, prikupljanje i odlaganje otpada su oblasti u kojima su neophodna značajna poboljšanja, za čije su ostvarivanje ujedno potrebna i velika investiciona ulaganja. Projekti koji su već realizovani, kao i oni čija je priprema u toku, značajno će doprinijeti jačanju nacionalnog kapaciteta za sporovođenje politike održivog razvoja i ispunjavanju međunarodnih obaveza na jednoj, odnosno sprovođenju konkretnih mjera za poboljšanje stanja u toj oblasti, na drugoj strani.
Naša odgovornost i obaveze prema sljedećoj generaciji, prema ostatku globalnog eko-sistema čiji smo mali ali vrijedni dio i prema ljepoti i bogatstvu prirode u kojoj živimo, uslovi su za realizaciju ideje o ekološkoj državi i za dalji razvoj Crne Gore na principima održivosti. Ma koliko mali i beznačajni izgledali pojedinačni napori, ako postanu sastavni dio svakodnevnog ponašanja većine, omogućiće rezultate koje želimo. Crna Gora je naš dom, naš dio Planete i zato moramo da čuvamo prirodu i prostor, jer je to naše najveće bogatsvo i uslov opstanka.