Visokorizične države koje podliježu pozivu FATF-a za preduzimanje aktivnosti – oktobar 2025.godine

Pariz, 24. oktobar 2025.godine

Visokorizične države imaju značajne strateške nedostatke u svojim sistemima za borbu protiv pranja novca, finansiranja terorizma i finansiranja proliferacije. Za sve države koje su identifikovane kao visoko rizične FATF poziva svoje članice i zahtijeva od svih država da primjene produbljene mjere identifikacije i praćenja klijenata, a u najozbiljnijim slučajevima, države se pozivaju da primjene kontramjere kako bi zaštitile međunarodni finansijski sistem od kontinuiranih rizika od pranja novca, finansiranja terorizma i finansiranja proliferacije o(PN/FT/FP) koji proističu iz te zemlje.

Ova lista se često naziva i “crna lista”.

Od februara 2020. godine, Iran je u januaru, avgustu i decembru 2024.godine, izvijestio da nema značajnih promjena u status njegovog akcionog plana.

Uzimajući u obzir izražen rizike od  finansiranja proliferacije OMU[1], FATF ponavlja svoj poziv da se primjene kontra mjere na ove visokorizične države: Demokratsku Narodnu Republiku Koreju (DNRK), Iran i Mijanmar. 

DRŽAVE KOJE PODLIJEŽU POZIVU KOJI JE FATF UPUTIO SVOJIM ČLANICAMA I DRUGIM DRŽAVAMA DA PRIMJENJUJU PROTIVMJERE 

DEMOKRATSKA NARODNA REPUBLIKA KOREJA (DNRK) 

Nadovezujući se na izjave FATF-a saopštenja tokom protekle decenije, FATF je i dalje zabrinut zbog kontinuiranog neuspjeha DNRK-a da se pozabavi značajnim nedostacima u svom sistemu borbe protiv pranja novca i finansiranja terorizma (SPN/FT) i ozbiljnim prijetnjama koje predstavljaju nedozvoljene aktivnosti DNRK vezane za širenje (proliferaciju) oružja za masovno uništenje (OMU) i njegovo finansiranje.

FATF je od 2011. godine kontinuirano ponavljao potrebu da sve zemlje snažno sprovode ciljane finansijske sankcije u skladu sa rezolucijama Savjeta bezbjednosti  UN-a i primjenjuju sljedeće protivmjere kako bi zaštitile svoje finansijske sisteme od prijetnji za pranje novca, finansiranje terorizma i finansiranje širenja OMU a koje  dolaze iz DNRK:

• Prekinuti korespondentske odnose sa bankama DNRK;

• Zatvoriti sve podružnice ili filijale banaka DNRK u njihovim državama; i

• Ograničiti poslovne odnose i finansijske transakcije sa osobama iz DNRK.

Uprkos ovim pozivima, DNRK je povećala povezanost sa međunarodnim finansijskim sistemom, što povećava rizike finansiranja proliferacije (FP), kao što je FATF primijetio u februaru 2024. godine. Ovo zahtjeva veću pažnju i produženu primjenu i sprovođenje ovih protivmjera protiv DNRK. Kao što je navedeno u Rezoluciji SB UN 2270, DNRK često koristi “paravan” kompanije, kvazi kompanije, zajednička ulaganja i složene, ne-transparentne vlasničke strukture u svrhu kršenja sankcija.

Shodno tome, FATF ohrabruje svoje članice i sve države da primjenjuju produbljene mjere poznavanja i praćenja poslovanja (produbljene CDD mjere) u odnosu na  DNRK i mogućnosti da se olakšaju transakcije u njeno ime.

 FATF takođe apeluje na države da adekvatno procjene i uzmu u obzir povećan rizik od finansiranja širenja oružja za masovno uništenje uz prijavu veće finansijske aktivnosti, posebno zato što sledeća runda procjena zahtjeva od država da adekvatno procjene rizike od finansiranja širenja OMU u skladu sa Preporukom 1 i Direktnim ishodom 11. Sposobnost da se dobiju pouzdani i vjerodostojne informacije koje bi podržale procjenu rizika finansiranja širenja OMU u vezi sa DNRK su otežane nedavnim prestankom mandata Veća eksperata Komiteta 1718. Stoga će FATF nadgledati mjere za poštovanje primjene ciljanih finansijskih sankcija protiv DNRK i sprovođenje protivmjera u odnosu na DNRK.

IRAN 

FATF potvrđuje da se Iran ponovo angažovao da sarađuje sa FATF-om jer Iran teži da otkloni nedostatke utvrđene u njegovom sistemu SPN/FT. U junu 2016. godine Iran se obavezao da otkloni svoje strateške nedostatake. Akcioni plan za Iran je istekao u januaru 2018. godine. U oktobru 2019. godine FATF je pozvao svoje članice i zahtijevao od svih država da: zahtijevaju pojačan nadzor nad filijalama i podružnicama finansijskih institucija koje se nalaze u Iranu; da uvedu unaprijeđene relevantne mehanizme izvještavanja ili sistematskog izvještavanja o finansijskim transakcijama; i da zahtjevaju pojačane obaveze eksterne revizije za finansijske grupe u odnosu na sve njihove filijale i podružnice koje se nalaze u Iranu.

U septembru 2025.godine, Iran je dostavio informaciju da je ratifikovao Konvenciju Ujedinjenih Nacija o borbi protiv transnacionalnog organizovanog kriminala( Palermo Konvenciju). Iako je FATF uvažio dostavljene informacije i angažovanje Irana, u ovom trenutku FATF ocenjuje da su rezerve koje je Iran izložio u vezi sa Palermo Konvencijom su previše široke i usklađivanje Irana na nacionalnom nivou sa Palermo Konvencijom nije izvršeno shodno standardima FATF-a. FATF takođe napominje da Iran nije uspio da riješi većinu tačaka svog akcionog plana još od 2016. godine.

Uzimajući u obzir rezolucije Savjeta bezbjednosti Ujedinjenih nacija koje se odnose na nepoštovanje obaveza Irana u vezi sa obavezom sprečavanja širenja nuklearnog oružja, FATF podsjeća sve države na njihove obaveze prema FATF standardima da se otklone  rizike finansiranja proliferacije koji potiču iz Irana. Takođe, imajući u vidu kontinuirane prijetnje finansiranja terorizma i proliferacije OMU koje potiču iz Irana, kao i činjenicu da akcioni plan Irana ostaje neispunjen, FATF ponavlja svoj poziv svojim državama članicama i poziva sve države da primijene efikasne protivmjere prema Iranu, uključujući sljedeće:

• da se odbija osnivanja filijala, podružnica ili predstavništava finansijskih institucija iz navedene države ili na drugi način da se uzme u obzir činjenice da je relevantna finansijska institucija iz države koja nema adekvatne sisteme za SPNFT; i
• da se zabrani finansijskim institucijama da osnivaju filijale ili predstavništva u navedenoj državi, ili na drugi način da se uzmu u obzir činjenice da bi relevantna filijala ili predstavništvo bilo u državi koja nema odgovarajući sistem SPNFT.

 Iran će ostati na listi visokorizičnih država koje imaju značajne strateške nedostatke u svojim sistemima za borbu protiv pranja novca, finansiranja terorizma i finansiranja proliferacije sve dok ne bude u potpunosti sproveden svoj akcioni plan. Kao što je FATF ranije naveo, ukoliko Iran ratifikuje i implementira Palermo konvenciju i Konvenciju o finansiranju terorizma, u skladu sa FATF standardima, FATF će odlučiti o narednim koracima, uključujući i to da li će obustaviti protivmjere. FATF takođe može razmotriti dodatne korake ukoliko Iran ne pokaže dodatni napredak u sprovođenju svog akcionog plana.

FATF snažno ohrabruje Iran da sarađuje sa FATF-om kako bi se pod hitno ostvario dodatni napredak u sprovođenju njegovog akcionog plana i u potpunosti otklonili sljedeći nedostaci: (1) adekvatna kriminalizaciju finansiranja terorizma, uključujući uklanjanje izuzeća za određene grupe koje „pokušavaju da okončaju stranu okupaciju, kolonijalizam i rasizam“; (2) identifikovanje i zamrzavanje sredstava terorista u skladu sa relevantnim rezolucijama Savjeta bezbednosti Ujedinjenih nacija; (3) obezbeđivanje adekvatnih i propisanih obaveza primjene mjere poznavanja i praćenja poslovanja klijenta; (4) demonstriranje kako vlasti identifikuju i sankcionišu ne-licencirane pružaoce usluga transfera novca/vrijednosti; (5) ratifikaciju i implementaciju Palermo konvencije i Konvencije o finansiranju terorizma i razjašnjavanje sposobnosti pružanja međunarodne pravne pomoći; i (6) obezbeđivanje da finansijske institucije provjere da elektronski transferi sadrže potpune informacije o nalogodavcu i korisniku sredstava.

DRŽAVE KOJE PODLIJEŽU POZIVU KOJI JE FATF UPUTIO SVOJIM ČLANICAMA I DRUGIM DRŽAVAMA DA PRIMJENJUJU PRODUBLJENE MJERE PROVJERE IDENTITETA I PRAĆENJA POSLOVANJA KLIJENTA (PRODUBLJENE CDD MJERE) PROPORCIONALNO RIZICIMA KOJI PROISTIČU IZ NEDOSTATAKA U VEZI SA DOLJE NAVEDENOM DRŽAVOM.

FATF poziva na primjenu produbljenih CDD mjera ali ne i kontramjera u odnosu na sljedeće države:

MJANMAR

U februaru 2020. godine, Mjanmar se obavezao da će otkloniti svoje strateške nedostatke. Akcioni plan za Mjanmar je istekao u septembru 2021. godine.

U oktobru 2022. godine, uzimajući u obzir kontinuirani nedostatak  napretka i da većina nedostataka  i dalje nije bila otklonjena  i godinu dana nakon isteka roka za ispunjavanje akcionog plana,  FATF je odlučio  da je neophodno da se preduzmu dodatne aktivnosti  shodno procedurama i FATF pozvao je države članice i apelovao na sve države da primijene produbljene mjere poznavanja i praćenja poslovanja klijenta (produbljene CDD mjere) proporcionalne riziku od Mijanmara.

FATF zahtjeva da u okviru primjene produbljenih CDD mjera finansijske institucije povećaju stepen i prirodu praćenja poslovnog odnosa, kako bi se utvrdilo da li te transakcije ili aktivnosti izgledaju neuobičajeno ili sumnjivo. Kada primjenjuju produbljene CDD mjere, države treba da se ne ometaju tokovi sredstava za humanitarnu pomoć, legitimne aktivnosti NPO i doznake. Ukoliko ne bude ostvaren dodatni napredak do februari 2026. godine, FATF će razmotriti primjenu protivmjera.

Dok je sveukupni napredak i dalje usporen, Mjanmar  je nedavno ostvario napredak u odnosu na upravljanje privremeno oduzetom imovinom i očuvanja njene vrijednosti do postupka tranog oduzimanja, ali Mijanmar treba hitno da radi na sprovođenju FATF akcionog plana kako bi riješio svoje ključne nedostatke, uključujući: (1) demonstriranje unapređene upotrebe finansijsko obaveštajnih podataka u istragama organa za sprovođenje zakona i povećanje operativnih analiza i proslijeđivanja podataka od strane finansijsko obavještajne službe ( FOS); (2) obezbjeđivanje da se krivično djelo pranje novca istražuje/goni u skladu sa rizicima; (3) prikazati da se sprovode istrage transnacionalnih slučajeva pranja novca kroz međunarodnu saradnju; (4) demonstriranje povećanja zamrzavanja/zaplijene i konfiskacije prihoda, sredstava(instrumenata izvršenja), i/ili imovine ekvivalentne vrijednosti.

Kod primjene produbljenih CDD mjera, države treba da obezbijede da se tokovi sredstava za humanitarnu pomoć, aktivnosti legitimnih NPO i transferi novca  ne ometaju i ne obeshrabruju. 

Ovo se posebo odnosi na napore kod pomoći u slučaju zemljotresa u Mijanmaru, FATF je svjesan da je važno obezbijediti da primjena njegovih preporuka ne utiče negativno inesrazmjerno na  NPO i da dodatno ne ometa civilno društvo i dostavljanje humanitarne pomoći. FATF će nastaviti da nadzire da li sistem SPNFT u Mijanmaru sprovodi neopravdani  nadzor nad legitimnim finansijskim tokovima .

Mijanmar će ostati na listi zemalja pozivu FATFa za primjenjuju produbljenih mjere poznavanja i praćenja poslovanja klijenta sve dok se akcioni plan Mijanmara ne ispuni u potpunosti.

[1] OMU- oružje za masovno uništenje