Na Ministarskoj konferenciji CEI-ja u Trstu, SEEIIST projekat istaknut kao najljepši primjer naučne diplomatije poslije CERN-a i SEASAME-a

Na poziv ministra za obrazovanje i istraživanje Republike Italije, prof. dr Lorenca Fioramontija, a u okviru italijanskog predsjedavanja Centralno-evropskom inicijativom (CEI), ministarka nauke dr Sanja Damjanović, učestvovala je danas na ministarskoj konferenciji o nauci i istraživanju koja se održava u Trstu, Republici Italiji.

Ministarska konferencija, koja je podržana od strane Ministarstva za obrazovanje i istraživanje Republike Italije, Centralno-evropske inicijative i italijanskog Nacionalnog Instituta za okeanografiju i eksperimentalnu geofiziku, obuhvatila je širok spektar tema sa akcentom na inovacije, visoko obrazovanje, naučna istraživanja, kao i unapređenje multilateralne naučne saradnje. Cilj događaja, na kojem je učestvovalo šest ministara i dvanaest šefova delegacija zemalja CEI, bio je da se osnaži saradnja zemalja članica i identifikuju opcije i rješenja za važne regionalne i evropske izazove. S tim u vezi, ministri i šefovi delgacija CEI zemalja članica raspravljali su o sveobuhvatnoj strategiji za efikasan, otvoren i održiv sistem istraživanja i inovacija i identifikovali moguća rješenja putem kojih će biti uspostavljeni efikasni multilateralni mehanizmi naučne saradnje. Konferencija je obuhvatila raznovrsne teme u plenarnoj diskusiji poput: naučne diplomatije i izgradnje kapaciteta, održivog razvoja, plave ekonomije, vještačke inteligencije i drugih, nakon čega je uslijedila ministarska plenarna diskusija o unapređenju regionalne saradnje u nauci i tehnologiji u cilju održivog razvoja u CEI zemljama. Na kraju, ministri CEI zemalja usvojili su Deklaraciju o nauci u kojoj je, između ostalog, izražena podrška regionalnom projektu Međunarodnog instituta za održive tehnologije na prostoru jugoistočne Evrope (SEEIIST), ukazajući na značaj nauke i krupnih međunarodnih istraživačkih infrastruktura kao osnovnog alata za povezivanje zemalja regiona.

U okviru plenarne diskusije pod nazivom “Naučna diplomatija i izgradnja kapaciteta”, ministarka Damjanović je predstavila projekat SEEIIST. U skladu sa tematikom sesije, a imajući u vidu da je projektna aktivnost vezana za SEEIIST kandidovana kao jedan od događaja koji treba da se realizuje tokom predstojećeg crnogorskog predsjedavanja CEI, ministarka je istakla kako je ovaj projekat pružio jedinstvenu šansu Regionu da se po prvi put sredstvima naučne diplomatije bori za ostvarenje cilja koji bi za cijeli region predstavljao značajan naučni i tehnološki iskorak.

„Zbog multidisciplinarne prirode, projekat bi unaprijedio saradnju nauke, tehnologije i privrede i predstavljao platformu za usavršavanje naučnika, inženjera, tehničara na osnovu transfera znanja i tehnologija iz evropskih centara, poput CERN-a i dr. Uz to, stimulisao bi razvoj komplementarnih tehnologija, kao što su korišćenje alternativnih izvora energije, razvoj naprednih digitalnih sistema i sl.“, kazala je ministarka.

U svojstvu predsjedavajućeg CEI naredne godine, Crna Gora će biti posvećena osnaživanju dobrosusjedskih odnosa, konstruktivnoj razmjeni mišljenja i ideja, kao i unapređenju dijaloga i projektno - orjentisane saradnje među zemljama članicama CEI. Implementacija definisanih prioriteta i sprovođenje planiranih aktivnosti u ključnim oblastima regionalne saradnje će dodatno promovisati ulogu Inicijative kao relevantnog regionalnog i globalnog aktera.

Na marginama ministarske konferencije, a u cilju jačanja bilateralne naučne saradnje u narednom periodu, Ministarka Damjanović sastala se sa ministrom za prosvjetu, visoko obrazovanje i istraživanje Republike Italije, prof. dr Lorencom Fioramontijem. Na sastanku se razgovaralo o unapređenju saradnje u obasti nauke i inovacija između dvije zemlje i podršci koju italijanska naučna zajednica i relevantne naučne institucije pružaju u procesu realizacije SEEIIST projekta. Ministarka je takođe ukazala na važnost političke podrške Italije, kao zemlje članice EU, u uspostavljanju SEEIIST-a. Ministar Fioramonti je iskazao punu podršku projektu i naveo da će ovim povodom obavijestiti Ministarstvo vanjskih poslova Italije. Ministarka je upoznala sagovornika sa trenutnim statusom „Projekata od velike važnosti“ između Crne Gore i Italije, a dogovoreno je da se naredne godine otvore novi Konkursi u oblasti mobilnosti i saradnje sa renomiranim italijanskim Nacionalnim savjetom za istraživanja (CNR).

Na kraju, ministarka se sastala sa novoimenovanim direktorom Međunarodnog centra za teorijsku fiziku Abdus Salam (ICTP), dr Atišom Dabholkarom, sa kojim je razgovarala o mogućnostima koje ovaj Institut može da ponudi u smislu izgradnje kapaciteta budućih korisnika SEEIIST-a, a na osnovu nedavno dobijene podrške za obuke kroz Program tehničke saradnje 2020-2021 od strane Međunarodne Agencije za atomsku energiju (IAEA) u vrijednosti od 0,5 miliona eura. Razmotrena je mogućnost održvanja posebnog ekspertskog sastanka u ICTP-iju na temu naučne diplomatije u okviru druge faze projekta SEEIIST, a pod okriljem predsjedavanja Crne Gore Centralno-evropskom inicijativom naredne godine. Dr Dabholkar je takođe ukazao na mogućnost tromjesečnog programa obuka u ICTP-iju za crnogorske studente iz oblasti inženjerskih i prirodnih nauka, na šta se Ministarka posebno zahvalila naglasivši da se radi o sjajnoj prilici za obučavanje mladih fizičara, inženjera, matematičara iz Crne Gore.

Tekst Deklaracije možete preuzeti ovdje