Ozbiljne infekcije listerijom u porastu širom Evrope

Svake godine hiljade ljudi u Evropi obolijevaju usljed konzumiranja kontaminirane hrane. Među najčešćim izvorima infekcija navode se jaja, meso i gotovi proizvodi za neposrednu potrošnju (ready-to-eat – RTE). Iako su standardi bezbjednosti hrane u Evropskoj uniji na visokom nivou, bolesti koje se prenose hranom i dalje predstavljaju ozbiljan javno-zdravstveni izazov, naročito za ranjive grupe stanovništva.

Broj ozbiljnih infekcija izazvanih bakterijom Listeria monocytogenes bilježi rast u evropskim državama, upozorava najnoviji EU One Health Izvještaj o zoonozama, koji su objavili Evropska agencija za bezbjednost hrane (EFSA) i Evropski centar za prevenciju i kontrolu bolesti (ECDC). Stručnjaci ukazuju da promjene u prehrambenim navikama, zajedno sa starenjem stanovništva, mogu imati značajan uticaj na ovaj trend.

Prema podacima za 2024. godinu, listerija je bila uzrok najvećeg udjela hospitalizacija i smrtnih ishoda među svim prijavljenim bolestima koje se prenose hranom u EU. Oko 70% oboljelih zahtijevalo je bolničko liječenje, dok je smrtnost iznosila približno jednu osobu na svakih dvanaest zaraženih.

Porast broja slučajeva u posljednjim godinama povezuje se sa više faktora, uključujući sve stariju populaciju u Evropi, povećanu potrošnju gotove hrane, kao i neadekvatno rukovanje i skladištenje hrane u domaćinstvima.

Ipak, podaci ukazuju da je nivo kontaminacije listerijom u gotovim proizvodima i dalje nizak. Udio uzoraka koji premašuju propisane EU granične vrijednosti kreće se od 0% do 3%, pri čemu su fermentisane kobasice najčešće identifikovane kao kontaminirani proizvodi.

Iako listerija nosi najveći rizik od teških zdravstvenih posljedica, kampilobakterioza i salmoneloza ostaju najčešće bolesti koje se prenose hranom u Evropi. Piletina i jaja su i dalje među najznačajnijim izvorima ovih infekcija.

Podaci iz sektora uzgoja životinja pokazuju i zabrinjavajući porast broja jata kokošaka i ćurki pozitivnih na salmonelu u posljednjih deset godina. Kontinuirana kontrola ovih bakterija duž cijelog lanca hrane ostaje ključna za smanjenje broja oboljenja kod ljudi.

„Ove godine značajan broj država članica EU nije ispunio sve ciljeve za smanjenje salmonele u živinarstvu, dok je samo 14 država postiglo potpunu usklađenost“, istakao je Frank Verdonck, rukovodilac Jedinice za biološke opasnosti i zdravlje i dobrobit životinja u EFSA-i.

Savremeni alati nadzora, poput sekvenciranja cijelog genoma, omogućavaju nadležnim institucijama da efikasnije otkrivaju i prate epidemije, te da koordinisano djeluju u skladu sa One Health pristupom.

Prevencija počinje u kuhinji

Stručnjaci naglašavaju da se većina bolesti koje se prenose hranom može spriječiti pravilnom higijenom u domaćinstvu. Preporučuje se čuvanje hrane u frižideru na temperaturi od 5 °C ili nižoj, poštovanje roka upotrebe, temeljna termička obrada hrane, redovno pranje ruku i kuhinjskih površina, kao i odvajanje sirove od gotove hrane.

Ranjive grupe stanovništva savjetuju se da izbjegavaju visokorizične proizvode, poput gotove hrane, nepasterizovanog mlijeka i mekih sireva proizvedenih od takvog mlijeka.

Više informacija je dostupno na sljedećim linkovima:

1. https://www.efsa.europa.eu/en/resources/data-collection-zoonoses/interactive-tools?topic%5B370%5D=370&topic%5B389%5D=389&topic%5B20138%5D=20138
2. https://www.efsa.europa.eu/en/infographics/foodborne-diseases-europe-whats-really-making-you-sick